773

MrtyMopa jest aktywowana do wolnych rodników hcpalotoksycznych przy udziale oksydazy ksantynowej lub przy udziale cytochromu P.50 - do wolnego rod* nika RN^#0;.

5.    Udział rrakcji woinorodnikowych wykazano w widu chorobach centralnego układu nerwowego (o.u.n.): w przewlekłym organicznym zespole mózgowym COBS (przedwczesne starzenie się o.u.n.). chorobie Alzheimera, chorobie Parkinsona. w niektórych chon>hach psychicznych (schizofrenia, psychozy paranoidalne. psychoza Korsakowi), chorobach naczyniowych mózgu, urazach o.u.n. i lipofuscy-nózie mózgowej. Utlenione PUFA mogą być przyczyną zaburzeó neurotransmisji z uwagi na możliwości uszkodzenia membran synaptycznych i receptorów. PUFA hamują aktywność N«7K* ATPazy. Ca²* ATPazy oraz esterazy acetylocholinowcj. Uszkodzenie mózgu, powstające bezpośrednio w wyniku urazu mechanicznego lub udani, rozszerza się i pogłębia nawet kilka godzin po wypadku. Powodem tego jest pierwotne niedokrwienie, a następnie reperfuzja i generacja wolnych rodników. Łańcuchowy proces pcroksydacji lipidów (efekt domina) rozciąga uszkodzenia komórek mózgowych daleko poza miejsce pierwotnego urazu. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym generacji wolnych rodników w tych warunkach jest wzrost kwasowości płynów ustrojowych spowodowany przez niedokrwienie (niedotlenienie tkanek). Wzrost kwasowości sprawia, że następuje uwolnienie jonów żelaza z białek (transportowych lub magazynowych), które katalizują powstawanie wolnych rodników hydroksylowych w reakcji Fentona. Poznanie odnośnych mechanizmów daje szansę na opracowanie skutecznych metod leczenia uszkodzeń układu nerwowego powodowanych przez wolne rodniki (lazaroidy. Freedox).

6.    Wiele prac wskazuje na udział wolnych rodników w chorobach układu pokarmowego. Uważa się. że wolne rodniki mogą być jednym z najsilniejszych czynników powodujących niektóre postacie choroby wrzodowej żołądka. W doświadczeniach polegających na wywoływaniu owrzodzeń żołądka przez jego niedokrwienie wykazano szkodliwą rolę wolnych rodników wytwarzanych przez oksydazę ksanty -nową i gramilocyty obojętnochłonnc. pobudzone w tych warunkach czy nnikiem aktywującym pły tki (PAF). Wolne rodniki powodują degradację mucyny chroniącej błonę śluzową żołądka przed powstaniem owrzodzeń. Wolnym rodnikom przy pisuje się udział w rozwoju ostrego zapalenia trzustki. Stanowią one również ważny czynnik sprzyjający rozwojowi schorzeń wątroby. Wiele związków cbem»c/nych (tctrachlorck węgla, porakwat. bromobcnzcnl uszkadza wątrobę poprzez mechanizm wolnorodnikowy. Znaczenie wolnych rodników wykazano w cukrzycy i jej powikłaniach (zaćma). Komórki fl wysp langerhansa charakteryzuje duża wrażliwość na oddziaływanie wx>!nych rodników. SOD wykazuje działanie osłonowe. Zmniejszenie aktywności SOD wykazano w cukrzycy insulinozalcżncj. W stanach niedoboru insuliny zauważono zmniejszenie zawartości zredukowanego glutalionu GSH. co może zmniejszyć usuwanie nadtlenku wodoru H_:0_; i jego akumulację. Nadtlenek wodoru z kolei zmniejsza aktywność SOD.

7.    Starzenie sif ustrojów żywych jest zapew ne zaprogramowane i podlega genetycznemu sterowaniu, niemniej jednak na przebieg tego procesu oddziałuje wiele czynników endo- i egzogennych, a wśród nich wolne rudniki. Niektóre stany choro-

773