78 [1600x1200]

Podsumowanie

Rozdział III Organizmy w środowisku

■    Ekologia to nauka, która bada zależności pomiędzy organizmami a środowiskiem ich życia. Ochrona środowiska podejmuje działania umożliwiające utrzymanie równowagi biologicznej. Ochrona przyrody ząj-muje się zachowaniem różnorodności biologicznej.

■    Każdy gatunek ząjmuje określoną niszę ekologiczną. Są to wszystkie wymagania, które muszą być spełnione, aby organizmy danego gatunku mogły przeżyć i wydać na świat potomstwo. Obszar wyodrębniony na podstawie cech geograficznych, klimatycznych i glebowych, który zamieszkuje dany organizm, nazywamy siedliskiem.

■    Obszar na Ziemi, który zamieszkują populacje danego gatunku, to zasięg geograficzny. Endemity to organizmy unikatowe, występujące tylko w jednym, określonym miejscu na świecie.

■    Zakres tolerancji ekologicznej to przedział wartości danego czynnika środowiska, w którym gatunek jest w stanie żyć.

■    Populacja to grupa osobników jednego gatunku żyjąca w określonym czasie na danej przestrzeni. Cechy populacji to:

•    liczebność - liczba osobników zasiedląją-cych dany obszar,

•    zagęszczenie - liczba osobników żyjących na określonej jednostce powierzchni lub objętości środowiska,

•    struktura przestrzenna - rozmieszczenie organizmów w środowisku,

•    struktura wiekowa - różny udział grup wiekowych w populacji,

•    struktura płciowa - stosunek liczby osobników męskich do żeńskich.

■    W populacji występują różne zależności. Konkurencja wewnątrzgatunkowa to rywalizacja o pokarm, dostęp do wody, przestrzeń życiową oraz partnera do rozrodu.

Jest czynnikiem doboru naturalnego, który prowadzi do usuwania osobników słabszych, gorzej przystosowanych do środowiska.

■    Liczebność organizmów zależy od rozrodczości, czyli liczby potomstwa wydanego na świat w określonym czasie, oraz od śmiertelności, czyli liczby organizmów, które wyginęły w określonym czasie. Na liczebność mają wpływ również migracje, czyli przemieszczanie się osobników.

■    Pomiędzy populacjami różnych gatunków zachodzą zależności:

•    antagonistyczne - kiedy jedna strona odnosi korzyści, a druga ponosi straty;

•    nieantagonistyczne - kiedy przynąj-mniej jeden organizm odnosi korzyści, a drugi nie ponosi strat.

■    Oddziaływania antagonistyczne to:

•    konkurencja - ma miejsce, gdy dwa organizmy walczą o zasoby środowiska;

•    pasożytnictwo - forma współżycia, w której jeden osobnik, czyli pasożyt, traktuje drugiego, zwanego żywicielem, jako źródło pokarmu, a często też środowisko życia;

•    drapieżnictwo - strategia zdobywania pokarmu polegąjąca na zabiciu i zjedzeniu innego organizmu.

■    Do oddziaływań nieantagonistycznych zalicza się:

•    komensalizm - zależność, w której jeden osobnik czerpie korzyści ze związku z drugim, nie wyrządzając mu szkody;

•    protokooperację - oddziaływanie, w którym oba osobniki czerpią korzyści ze związku, ale dla żadnego z nich nie jest on niezbędny;

•    mutualizm - zależność, w której oba osobniki odnoszą korzyści, niezbędna im do przeżycia.

78