63 [1600x1200]

III. Organizmy w środowisku

■ Struktura przestrzenna

Każda populacja ma określona strukturę przestrzenną, czyli sposób rozmieszczenia osobników na zajmowanym obszarze. Struktura przestrzenna jest też charakterystyczna dla danego gatunku. W przyrodzie występują trzy główne typy rozmieszczenia organizmów:

►    skupiskowe,

►    równomierne,

►    losowe.

Najczęściej spotykane jest rozmieszczenie skupiskowe. Osobniki danej populacji żyją w grupach, zwykle oddalonych od siebie. Pomimo że życie w grupie zwiększa konkurencję między osobnikami, ten sposób rozmieszczenia daje organizmom przewagę w poszukiwaniu miejsca schronienia oraz w obronie przed drapieżnikami. Rozmieszczenie skupiskowe obserwuje się u owadów żyjących w dużych społecznościach, na przykład mrówek czy pszczół. Przykładem takiego rozmieszczenia są również stada zwierząt lub kępy roślin.

Jeśli osobniki danej populacji żyją niemal w jednakowych odległościach od siebie, jest to rozmieszczenie równomierne. Występuje w sadach owocowych i szkółkach leśnych. Można je również zaobserwować u gatunków drapieżnych zajmujących terytoria łowieckie. Zwierzęta dokładnie wyznaczają ich granice i pilnują, by nie znalazły się na nich inne osobniki tego samego gatunku. Innym przykładem są kolonie ptaków morskich, które budują gniazda niemal w równych odstępach od siebie.

Osobniki żyjące pojedynczo lub po kilka, w różnych odległościach od siebie, to przykład rozmieszczenia losowego, występującego w przyrodzie najrzadziej. Takie rozmieszczenie może świadczyć o dużej zasobności środowiska. Zwierzęta nie muszą ze sobą rywalizować ani walczyć o pożywienie. Rozmieszczenie losowe występuje na przykład u niektórych owadów.

Przykładem rozmieszczenia skupiskowego sq żerujące stada małych ptaków, takich jak szpaki.

Rozmieszczenie równomierne niekiedy jest efektem działalności człowieka, jak w wypadku drzew rosnących w sadzie.

Rozmieszczenie losowe można obserwować u motyli prowadzących samotny tryb życia, takich jak modraszek ikar.

63