akty mowy10

210 A. WIERZBICKA

Pytanie zależne można przedstawić w sposób następujący:

X zapytał Y-a, co się stało. = X, który mógł clicieć spowodować, mówiąc to,

co powiedział, żeby Y spowodował, żeby on, X, wiedział, co się stało, powiedział do Y-a: chcąc spowodować, żebyś spowodował, żebym wiedział, eo się stało, mówię: chcę wiedzieć, co się stało.

Proponując te eksplikacje, idę w istocie śladem definicji Leibniza : „Querere id est interrogare est voluntatem cognoscendi ostendere ei, qui potest doeere sen dare eognitionem. Qui si det dictur respondere”¹⁶.

Zdaniem Searle^ w pytaniu zawarte są następujące presupozycje: \ 1) mówiący nie zna „odpowiedzi”, tzn. nie wie, czy pewne zdanie jest prawdziwe, albo też, w wypadku funkcji zdaniowej, nie zna informacji potrzebnej do uzupełnienia zdania w sposób prawdziwy ;(2 lilie jest rzeczą oczywista dla mówiącego i słuchającego,. że słuchający dostarczyłby informacji nie pytany ;/ywaruiikiem szczerości” pytań jest to, że mówiący chce owej informacji;^v,,regułą zasadniczą” jest to, że pytanie stanowi próbę wydobycia informacji od adresata¹⁷.)

I w tym wypadku trudno nie przyznać, że analiza ta zasadniczo „pasuje” do faktów. Jednakże pragnąc uchwycić inwariant pytań, nie możemy sobie pozwolić na wprowadzenie do opisu takich obserwacji, jak np. ta, że dla mówiącego i słuchającego nie jest oczywiste, że słuchający dostarczyłby w tym czasie informacji nie pytany — nie dlatego, żeby obserwacje te nie były trafne, ale dlatego, że wykraczają one poza konieczne minimum.

W ślad za Leibnizem rozważmy razem z pytaniami i odpowiedzi. Znów chciałabym twierdzić, że odpowiedź ma specjalną strukturę semantyczną, różną od struktury zdań oznajmujących. A więc na przykład zdanie: Nie wiem. (albo Nie., albo Samochód potrącił staruszkę.), wypowiedziane jako odpowiedź na pytanie Co się stało1, można przedstawić w następujący sposób:

{Nie wiem. = Odpowiadam, że nie wiem. =

f    = Chcąc powiedzieć coś, co chciałeś spowodować, żebym powiedział

mówiąc, że chcesz to wiedzieć,

\    mówię: nie wiem.

I:

X odpowiedział, że nie wie. — X, który mógł, mówiąc to, chcieć powiedzieć coś, co X chciał spowodować, żeby Y powiedział (mówiąc, żc chce to wiedzieć), powiedział do Y-a:

chcąc powiedzieć coś, co chciałeś spowodować, żeby powiedział mówiąc, że chcesz to wiedzieć, mówię: nie wiem.

³* Leibniz, op. eit., s. 494. ¹⁷ Se arie, op. cit., s. 66.

Rozkazuję a ;

Zabraniam d

Pozwałam ci j

Powtarzam t jaki zachodzi 1 zakazów i jpmm tamtych.- X deq zbliża je kaaUj

“ G. Łcc«y "    Hi