Gdyby nie było tarcia, koło ślizgałoby się. Ponieważ koło toczy się, wnioskujemy, że między nawierzchnią a kołem występuje reakcja wzdłużna X — F, która wywołuje moment Xrd zmuszający koło do obrotu. Moment ten musi być równoważony przez moment Ze, gdyż inne siły nie występują; zatem wypadkowa reakcji normalnych Z przesunęła się od osi pionowej o wartosT e, przy czym A>j = Ze. Ponieważ A' = F, zaś Z = Q, więc
(2.6)
rd
gdzie bezwymiarowy współczynnik / będziemy nazywać współczynnikiem oporu toczenia.
W przypadku ogólnym koło pod działaniem siły poziomej F może się toczyć ruchem niejednostajnym, przy czym będzie działać na koło układ sił przedstawiony na rys. 2.10. Także i tu zastosujemy pewne uproszczenia.
Rys. 2.11. Kolo napędzane
Moment tarcia w łożyskach Tt0ż uwzględnimy w oporach toczenia. Moment oporu wentylacyjnego Twent oraz siłę oporu powietrza Fpow uwzględnimy w oporach powietrza całego samochodu.
Z rzutowania sił na osie x i y otrzymamy
F — mx — X = 0
oraz
Q-Z = 0
zaś z równania momentów względem osi koła
(2.7)
Xr({ — l(p - Ze = 0
32