8 2

8

są specyficzne układy (instytucje) opiekuńcze — a jak się dalej okaże, także niektóre ich wyodrębniające się elementy struktury — to pewna suma odnoszących się do nich twierdzeń definicyjnych, opisowo-wyjaśniających może złożyć się na określoną teorię tych układów, a co najmniej elementy takiej teorii. Jako takie są one niezbędną częścią składową ogólnej teorii opieki międzyludzkiej, która nie tylko przejawia się z reguły w określonych formach, ale jest nadto przez nie uwarunkowana. Nie mniejsze, a jeszcze bardziej dostrzegalne okazuje się znaczenie takiej refleksji także dla opracowywania metodyk opiekuńczo-wychowawczych funkcjonowania poszczególnych instytucji opiekuńczych. Jest tak zwłaszcza wtedy, jeśli tego rodzaju metodyki rozumiane są jako względnie szczegółowe, rozwinięte teorie takich instytucji.

Na osobną uwagę zasługuje realny brak zainteresowania problematyką metod sprawowania opieki (w ścisłym znaczeniu tego terminu), przede wszystkim nad dzieckiem. Trudno doszukać się bowiem w naszych publikacjach godnego uwagi opracowania dotyczącego metod opieki nad dziećmi w ogóle. Najczęściej spotykamy się z identyfikowaniem metod sprawowania opieki z jego zasadami lub metodami wychowania, w kontekście opisów „pracy opiekuńczo-wychowawczej”, a to co najwyżej lokuje się na pograniczu meritum problemu. W związku z tym wyrażane są niekiedy poglądy będące w dużej mierze nieporozumieniem co do istoty rzeczy, czego przykładem może być treść hasła „Metodyka pracy opiekuńczo-wychowawczej” w najnowszej Encyklopedii pedagogicznej pod red. W. Pomykały. Nakłada się na to ogólniejsza kwestia metodologiczna. Chodzi tu mianowicie o rozróżnienie pojęcia „metodyka opiekuńczo-wychowawczego funkcjonowania”, czy też inaczej, „metodyka opieki i wychowania w...” określonej formy opieki (dom dziecka, przedszkole, internat szkolny itp.) od pewnego kwantum wiedzy o możliwych do wyróżnienia metodach sprawowania opieki. Otóż według sformułowanego wyżej wstępnie określenia pojęcia „metodyka...” system twierdzeń dotyczących li tylko metod stanowi jedynie jej cząstkę, która może usprawiedliwiać — na zasadzie zachowania tradycji — nazwę całości złożonej wiedzy o danym układzie opiekuńczym. W wielu publikacjach w Polsce od dawna przewijają się głównie następujące rozumienia „metodyki pracy opiekuńczo-- wychowawczej”, to jest jako:

—    system twierdzeń dotyczących całokształtu działalności opiekuńczo-wychowawczej,

—    zbiór cząstkowych (wybranych) informacji opisowych dotyczących różnych form opieki,

—    określone grupy twierdzeń dotyczących li tylko metod pracy opiekuńczo-wychowawczej, odpowiadających tylko na jedno pytanie: jak realizować dane zadania.

Żadnego z nich z różnych ważkich racji nie można przyjąć.