CCF20090212003

szympansy

bonobo

człowiek

Rysunek 1. Uproszczony obraz skal czasu w ewolucji człowieka

i odmienną linię ewolucyjną. Swój nowy sposób życia zapoczątkowała w Afryce, a potem rozprzestrzeniła się na całym świecie, wygrywając rywalizację z wszelkimi im nymi populacjami Homo i pozostawiając potomków, których dziś znamy jako Homo sapiens (zob. rys. 1). Członkowie tego gatunku mieli wiele nowych cech fizycznych, w tym nieco większy mózg, jednak najbardziej zadziwiające były ich nowe zdolności poznawcze oraz przedmioty,

f

jakie byli w stanie wytworzyć:

•    Zaczęli wytwarzać ogromną ilość nowych narzędzi kamiennych, przystosowanych do specyficznych celów, przy czym każda populacja gatunku tworzyła własny „przemysł” narzędziowy - czego efektem było w końcu wytworzenie w pewnych populacjach takich rozwiązań, jak skomputeryzowane procesy produkcji.

•    Zaczęli używać symboli w celu komunikowania się i nadawania struktury życiu społecznemu; symboli zarówno językowych, jak i artystycznych, w formie rzeźb kamiennych i rysunków naskalnych - co w końcu zaowocowało w niektórych populacjach powstaniem takich wytworów kulturowych, jak język pisany, pieniądze, notacja matematyczna i sztuka.

•    Zaczęli angażować się w nowe rodzaje praktyk i organizacji społecznych, od ceremonialnych pogrzebów zmarłych do hodowli roślin i udomowienia zwierząt - co w końcu doprowadziło do tego, że w pewnych populacjach powstały formalne instytucje religijne, rządowe, edukacyjne i handlowe.

I tu dochodzimy do najważniejszej zagadki: 6 milionów lat, oddzielających istoty ludzkie od innych człekokształtnych, to z ewolucyjnego punktu widzenia bardzo krótki okres. Szacuje się, że wspólny materiał genetyczny człowieka współczesnego i szympansów wynosi około 99%. Jest to podobny stopień pokrewieństwa, jak pomiędzy innymi siostrzanymi rodzajami, na przykład między lwami i tygrysami, końmi i zebrami czy szczurami i myszami (King i Wilson, 1975¹). Głównym problemem jest więc

9

1

Nazwisko i data w nawiasie odsyłają do Bibliografii na końcu książki (przyp. red.).