Finanse p stwa Wypych6 167

Sprawozdania finansowe jako źródło informacji o przedsiębiorstwie

Rysunek 4.1. Uproszczony schemat bilansu

AKTYWA	PASYWA
Majątek trwały	Kapitały stale	Kapitały w łasne
		Zobowiązania długoterminowe
Majątek obrotowy
	Zobowiązania krótkotc mii now e

i- r

Sposób zaangażowania kapitałów    Źródła pokrycia majątku

Bilans nie wykazuje strumieni pieniężnych, jakie towarzyszą prowadzonej działalności gospodarczej oraz operacjom na rynku kapitałowym. Ujmuje jedynie skutki tych procesów i towarzyszących im strumieni pieniężnych, widoczne w zmienionych wartościach aktywów i pasywów. Z tego względu uzupełnienie bilansu stanowią rachunek strat i zysków oraz zestawienie przepływów pieniężnych.

3.2. Rachunek zysków i strat

Pomimo dużej wartości poznawczej w ocenie sytuacji majątkowo-finansowej przedsiębiorstwa bilans zawiera wyłącznie wielkości zasobowe (stany na określony moment czasowy). Rezultat dokonań przedsiębiorstwa w okresie sprawozdawczym ujmowany jest w jednej pozycji: jako wynik finansowy netto. Ocena wyniku finansowego wymaga uzupełnienia o wielkości strumieniowe, które są przedstawione w drugim podstawowym - obok bilansu - sprawozdaniu finansowym -rachunku zysków i strat (popularnie określanym także jako rachunek wyników). Zadaniem rachunku zysków i strat jest zestawienie poszczególnych rodzajów przychodów uzyskiwanych przez przedsiębiorstwo według źródeł ich powstawania, a także elementów składających się na koszty uzyskania przychodów, strat związanych z prowadzeniem działalności oraz obciążeń podatkowych. Rezultat końcowy rachunku: zysk lub strata, wykazywany jest w bilansie.

W rachunku zysków i strat eksponowany jest fakt oddzielenia działalności gospodarczej, która stanowi podstawę funkcjonowania przedsiębiorstwa od sytuacji nadzwyczajnych, wyjątkowych, często niezależnych od przedsiębiorstwa. Z kolei w ramach działalności gospodarczej następuje rozgraniczenie działalności operacyjnej od działalności finansowej. U podstaw tego rozróżnienia tkwi różnorodność form powiązań przedsiębiorstwa z rynkiem. Za pośrednictwem działalności operacyjnej przedsiębiorstwo powiązane jest z rynkami dóbr materialnych i czynników produkcji, z kolei działalność finansowa wiąże przedsiębiorstwo z rynkiem finansowym. Działalność operacyjna kojarzy się przede wszystkim z procesami gospodarczymi, do realizacji których przedsiębiorstwo zostało powołane (mogą to być działania wytwórcze, budowlane, handlowe, usługowe). Jej rezultatem jest sprzedaż produktów, towarów, materiałów, usług. Tak rozumiana działalność ma na ogół charakter ciągły, powtarzalny w czasie i w określonych cyklach produkcji i sprzedaży: określana jest mianem podstawowej działalności operacyjnej, w odróżnieniu od pozostałej działalności operacyjnej, do której zaliczane są działania okazjonalne, występujące sporadycznie (np. typowym przykładem jest tu sprzedaż składników majątku trwałego). Realizacja działalności operacyjnej łączy się z ponoszeniem kosztów (surowce i materiały, energia, wynagrodzenia, amortyzacja, koszty sprzedaży itd. - kosztem jest także np. wartość księgowa sprzedanych składników majątku trwałego). Działania finansowe dla potrzeb rachunku zysków i strat ujmowane są nieco odmiennie niż zwykło się interpretować działalność finansową w świetle ustawy o rachunkowości. Przypisuje się im nie tylko koszty związane z pozyskiwaniem kapitału (odsetki od kredytów, i obligacji, dywidendy) ale również przychody z tytułu posiadania udziałów, akcji, papierów wartościowych, udzielania pożyczek, które w rzeczywistości kojarzone powinny być z działalnością inwestycyjną (działania inwestycyjne dotyczą bowiem nie tylko rzeczowych składników majątku trwałego, ale praktycznie całego majątku trwałego). Oznacza to więc, że działalność inwestycyjna w rachunku zysków i strat bezpośrednio nic znajduje odzwierciedlenia. Obok zysków i strat nadzwyczajnych, które wprawdzie nie zawsze zależą od przedsiębiorstwa, ale mają wpływ na wynik finansowy w rachunku zysków i strat wykazuje się także obciążenia podatkowe, a więc świadczenia przedsiębiorstwa na rzecz podmiotów prawa publicznego - przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarczy stanowi element gospodarki narodowej i jest zobowiązane do przekazywania części wypracowanych zysków na cele ogólnospołeczne. W niektórych przypadkach występują ponadto inne niż podatki obligatoryjne obciążenia wyniku finansowego (np. koszty i