Nasze społeczeństwo jest społeczeństwem konsumpcyjnym.
Kiedy mówimy o społeczeństwie konsumpcyjnym, chodzi nan
0 coś więcej niż tylko o trywialne stwierdzenie, że wszyscy jego człon kowie konsumuj;); wszyscy ludzie, więcej, wszystkie istoty żywe „konsumuj;)" od niepamiętnych czasów. Chodzi nam o to, że nasze społeczeństwo jest „konsumpcyjne” w podobnie głębokim i podstawowym znaczeniu, jak społeczeństwo naszych przodków - nowoczesne społeczeństwo w fazie tworzenia swych podstaw, na przemysłowym etapie rozwoju - było „społeczeństwem produkcyjnym". Owo nowoczesne społeczeństwo starszego typu zatrudniało swych członków przede wszystkim jako wytwórców i żołnierzy, a sposób, w jaki ich kształtowało, i „zasady”, które im stawiało przed oczami, miały pobudzać obywateli do podjęcia obowiązków wynikających z odgrywania wspo umianych ról społecznych. Norm;), której realizacji społeczeństwo to wymagało od swoicli członków, była chęć odegrania tych dwóch ról
1 umiejętności potrzebne do tego celu. jednak na obecnym - późno-nowoczcsnym, jak nazywa go Giddens, w fazie drugiej nowoczesności (Beck), sumiodern (Balandier) czy też ponowoczesnym - etapie rozwoju społeczeństwo nowoczesne nie potrzebuje specjalnie ani masowej przemysłowej siły roboczej, ani pochodzącej z poboru armii. Potrzebuje natomiast swych członków jako konsumentów. Sposób, w jaki kształtowani są przez współczesne społeczeństwo jego obywatele, podporządkowany jest przede wszystkim roli konsumenta, jaką mają do odegrania. Normą, której realizacji nasze społeczeństwo wymaga od swoich członków, jest chęć odegrania tej roli oraz umiejętności potrzebne do tego celu.
Oczywiście, różnica między życiem w naszym społeczeństwie a funkcjonowaniem w społeczeństwie naszych poprzedników nie polega po prostu na porzuceniu jednej roli i podjęciu drugiej. Ani
13