CCF20090212101

każdego z tych rodzajów elementów, w zależności od kontekstu językowego, w jakim zostaje użyte - podobnie jak w angielskim: brush, kiss, cali, drink, help, hammer, hug, walk itd.

Tak jak opisano powyżej, dzieci rozpoczynają swą „karierę” językową od używania tzw. holofraz, wyrażających ich intencje komunikacyjne, jednak wkrótce przechodzą do rzeczy bardziej skomplikowanych. Najważniejsze umiejętności, jakich nabywają w trakcie rozwoju, to:

•    Używanie kombinacji słów, w których rozdzielają swoją intencję komunikacyjną na poszczególne elementy, najczęściej odpowiadające słowom określającym zdarzenie czy stan rzeczy oraz uczestników tego zdarzenia (np., ...off, Throw..., Morę...; w polskim np.: „Jeszcze...”).

•    Używanie wysp czasownikowych, w których symbolicznie wskazywani są uczestnicy i ich role w zdarzeniach i stanach rzeczy, przeważnie za pomocą porządku słów lub znaczników przypadka. Procesy te ograniczone są jednak do pojedynczych czasowników.

•    Kategoryzacja łub schematyzacja wysp czasownikowych w bardziej abstrakcyjne struktury językowe, które umożliwiają różnorodne produktywne generalizacje.

Powyższe etapy rozwojowe oznaczają, że dziecko uczy się „ciąć” sceny, jakich doświadcza, na wiele różnych sposobów - na podstawie przyswajanych i używanych konstrukcji językowych składających się na język naturalny - a następnie kategoryzować i schematyzować owe sposoby dzięki własnym, indywidualnym zdolnościom poznawczym, służącym znajdowaniu regularności w doświadczeniu. Podsumowanie postępów rozwojowych znajduje się w tabeli I.

Mimo że inne gatunki zwierząt prawdopodobnie postrzegają przedmioty i zdarzenia, i radzą sobie z nimi,

Przybliżony wiek	Scena doświadczenia	Język
9 miesięcy	Sceny wspólnej uwagi (brak symbolizacji)	—
14 miesięcy	Sceny symbolizowane (symbolizacja niezróżnicowana)	Holofrazy
18 miesięcy	Rozbiór scen (wyróżnienie zdarzenia i uczestników)	Konstrukcje osiowe
22 miesiące	Sceny syntaktyczne (określanie uczestników przez znaczniki symboliczne)	Wyspy czasownikowe
36 miesięcy	Sceny kategoryzowane (zgeneralizo-wane symboliczne znaczniki ról uczestników)	Uogólnione konstrukcje czasownikowe

Tabela I. Rozbiór pojęciowy i kategoryzacja scen doświadczenia u małych dzieci, umożliwiane dzięki kolejnym etapom przyswajania języka naturalnego.

nie mają okazji konceptualizować czy komunikować się na temat zdarzeń i ich uczestników (z których każdy ma jasno określoną rolę) jako spójnych jednostek poznawczych. Ludzie też nie potrzebują tego robić, jeśli wchodzą w interakcje ze światem zewnętrznym bezpośrednio, na przykład, gdy wynajdują i posługują się narzędziami, by osiągnąć jakiś konkretny cel. Jednak istoty ludzkie dzielą świat na zdarzenia czy stany rzeczy oraz ich uczestników o określonych rolach wtedy, gdy porozumiewają się ze sobą za pomocą języka. Czynią to po pierwsze dlatego, że istnieją poznawczo i komunikacyjnie ważne ku temu powody (o których mówiłem powyżej, ale zob. też Langacker, 1987b; Hopper i Thompson, 1984), a po drugie dlatego, że tak robili ich przodkowie. Każdy użytkownik języka naturalnego styka się z określonymi sposobami, jakimi ich przodkowie czynili owe rozróżnienia

205