CCF20090513000

.

.

.

Wstęp

Niniejsza książka jest przeglądem zagadnień metodologii, działu filozofii nauki. Składa się z czterech rozdziałów omawiających różne grupy problemów. Rozdział I, najobszerniejszy, Indukcja i wyjaśnianie, jest rozwinięciem moich wykładów, które pod tym tytułem prowadziłem na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 90., uzupełnionych materiałem dwunastogodzinnego cyklu wykładów pt. Modes of Justification in Science, przeznaczonego dla uczestników III Szkoły Letniej z Teorii Wiedzy, zorganizowanej w r. 2000 w Mądralinie k. Warszawy przez Polską Akademię Nauk i Central European University. Przedstawiam w niej wady i zalety głównych propozycji rozwiązania problemu indukcji, czyli podstaw akceptacji lub preferencji hipotez naukowych: probabilizmu, falsyfika-cjonizmu i abdukcjonizmu. Przy tej ostatniej okazji omawiam najważniejsze koncepcje wyjaśniania naukowego, bowiem według abdukcjonizmu lub eksplanacjonizmu właściwą miarą wartości poznawczej hipotez jest ich moc wyjaśniająca. I ten właśnie pogląd staram się uzasadnić.

Choć podstawą rozdziału I są moje wcześniejsze wykłady, zawiera on liczne nowości. Zwłaszcza w rozdziale I p. 4 przedstawiam późniejsze pomysły, które powstały w niepowtarzalnej atmosferze środowiska filozoficznego Zielonej Góry, głównie pod wpływem współpracy z Andrzejem Wiśniewskim, wybitnym teoretykiem logiki pytań. Znajdują one później zastosowanie pod koniec rozdziału I p. 5 i w rozdziale II p. 11. Niektóre z nich zostały dopracowane w dyskusji z Theo Kuipersem (Uniwersytet w Groningen, Holandia), do której obaj zostaliśmy zaproszeni.

Znacznie krótszy rozdział II prezentuje zagadnienie struktury nauki. Omawiam w nim między innymi pojęcia teorii, prawa, ideali-zacji, modelu, dziedziny oraz relacje między tymi pojęciami. Kwestię