3307665650

Wstęp

Niniejsza rozprawa jest wynikiem studiów autora, prowadzonych od kilku lat w zakresie teorii stosunków międzynarodowych. Pomysł badań nad kategorią systemu międzynarodowego wynika ze strategicznego znaczenia tej kategorii dla rozwoju dyscypliny stosunków międzynarodowych. Kwestia systemu międzynarodowego i jej rola w badaniach stosunków międzynarodowych nie znalazła jak dotąd całościowego ujęcia w polskiej literaturze przedmiotu, zarówno w aspekcie przedmiotowym, jak i porównawczym. Większość prac podejmujących problematykę teoretyczną skupia się bowiem na zastosowaniu określonych teorii do wybranych studiów przypadków.

Jeśli za Ziemowitem J. Pietrasiem zdefiniować kategorię teoretyczną jako „określony rodzaj pojęcia, używany w budowaniu zdań ściśle ogólnych, mających moc wyjaśniającą" to z pewnością „system międzynarodowy" można określić mianem kategorii¹. Jest to bowiem pojęcie ogólne o dużej liczbie desy gnatów, pełniące znaczącą rolę w nauce o stosunkach międzynarodowych (NSM), stanowiące o wartości i znaczeniu historycznym tej dyscypliny². Barry Buzan i Richard Little uznali je wręcz za wyróżnik NSM³. Buzan, definiując w oksfordzkim słowniku nauk politycznych pojęcie dyscypliny określił ją jako dziedzinę nauki badającą interakcje między państwami oraz funkcjonowanie „systemu międzynarodowego"⁴. Traktowanie systemu międzynarodowego jako

4

1

   Ziemowit Jacek Pietraś, Podstawy teorii stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1986, s. 28-29.

2

   Zob. Steve Smith i John Baylis (red.) Globalizacja polityki światowej. Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych.Wydawniciwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 3. Redaktorzy tego najpopularniejszego na świecie podręcznika wskazują, że zapis „Stosunki Międzynarodowe" odwołuje się do nazwy dyscypliny, podczas gdy „stosunki międzynarodowe" pisane małymi literami w przekładzie - do jej przedmiotu badania. Autorzy odchodzą jednak w toku wywodu od nazwy „SM" na rzecz tzw. „polityki światowej" (ang. world politics). W niniejszej pracy autor zachowuje przyjętą w polskiej nauce nazwę nauka o stosunkach międzynarodowych z akronimem NSM.

3

   Barry Buzan, Richard Little, Systemy międzynarodowe w historii świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011, s.20. Autorzy tak piszą: „To właśnie ta koncepcja [systemu -przyp. T.P.] promuje tezę o odrębności stosunków międzynarodowych jako dyscypliny".

4

   Barry Buzan, "International Relations", [w:] Iain McLean, Alistair McMillan, Oxford Concise Dictionary of Politics, Oxford University Press Inc. Nowy Jork 2003, s. 270-271. Dyscyplina wg Baylisa pisana jest z dużej litery.