CCF20110923119

13.5. Podstawy dziedziczności. Odkrycia Morgana

Podstawowe założenia teorii (hromosomowo-genowej

każdy gen zajmuje określone miejsce w chromosomie (locus)

geny ułożone są w chromosomach liniowo

geny leżące w jednym chromosomie tworzą grupę sprzężoną

za rozdzielanie genów sprzężonych ze sobą odpowiada zjawisko crossing-over

Mapa genetyczna chromosomów

rzyć tak zwane mapy genetyczne chromosomów.

dwa loci

allele jednego genu s~\ Jocus genu A

) allele różnych genów (geny niealleliczne)

locus genu B allele jednego genu Locus i loci na przykładzie zygoty Aabb

A 1,3

13.0

31.0

48.5 48,7

54.5

57.5

67.0

75.5

104,5

107.0

badania		pozwoliły stwo-
0,0	f?	żółte ciało
1,5	w	białe oczy
33,0	V	karmazynowe oczy
36,1	m	karłowate ciało
57,0	B	wstęgowate oczy
64,0	sw	krótkie skrzydła

małe, szorstkie oczy ° skośne skrzydła

krótkie odnóża

czarne ciało zwężone skrzydła

purpurowe oczy cynobrowe oczy

zredukowane i „wywinięte” skrzydła wygięte skrzydła

Drospohila melanogaster- uproszczona mapa brązowe oczy    genetyczna chromosomu 2 (A) oraz chromoso-

cętkowane ciało mu X (B). Liczby oznaczają jednostki mapowe.

Przykłady genów i determinacji cech

determinacja jednogenowa

Kodominacja (współdominowanie)

Dominacja    Dominacja niepełna

O

AA X aa czerwona barwa    biała barwa

O

J AA X aa czerwona barwa    biała barwa

o

Aa ¹ różowa barwa

rr x it

O

czerwona barwa

biała barwa

€

Aa

czerwona barwa A dominuje nad a.

UMOWNIE:    A >> a

Możliwe relacje pomiędzy allelami jednego genu - schemat poglądowy

allele wielokrotne - w populacji występują więcej niż dwa rodzaje a I lei i danego genu; ich relacje (por. wyżej)

więcej genów wpływa na jedną cechę

A nie dominuje całkowicie nad a. UMOWNIE:    A > a

lY

czerwono-biała barwa Nie dominuje ani l^A, ani l^B l^A = l^B

AAbb X aaBB białe    białe

np. AaBb barwne

Geny A i a dopełniają się.

rozowe ziarna

rozowe ziarna

ciemnopurpurowe    rc

Geny R_? i R₂ kumulują się.

Ppkk

żółty

ppKk

różowy

np. Ppkk    PpKk    ppKk    ppkk

żółte    żółte    różowe    bezbarwne

Gen P jest epistatyczny w stosunku do K.

Geny dopełniające

Gen epistatyczny i hipostatyczny

Geny kumulatywne

jeden gen wpływa na więcej niż jedną cechę fenotypową - plejotropizm

geny sprzężone z płcią (leżące na heterochromosomach) i niesprzężone z płcią (leżące na auto-somach)

geny zależne od płci - leżące na autosomach, ale ich ekspresja zależy od płci geny letalne (w formie dominującej lub recesywnej)