CCF20111018000

182 ROZDZIAŁ 22

palenia stawów, niedoczynności tarczycy. Może być objawem rozlanego uszkodzenia nerwów (p. rozdział 20).

O Uszkodzenie wielu pojedynczych nerwów (mononeuritis multiplex) — najczęstsze przyczyny, zapalenie naczyń lub objaw rozlanego uszkodzenia nerwów.

O Uszkodzenie pojedynczego korzenia — najczęstsze przyczyny, ucisk wypad-niętego krążka między kręgowego; rzadziej: guzy (np. nerwiakowłókniak).

O Uszkodzenie nerwów obwodowych (p. rozdział 20) — najczęstsze przyczyny: cukrzyca, niedobór witaminy B, u alkoholików, leki (np. winkrystyna); często nie można znaleźć przyczyny; rzadziej: zespół Guillaina-Barrego, dziedziczne neuro-patie (np. choroba Charcota-Mariego-Tootha), zapalenie naczyń, niedobór innych witamin, w tym witaminy B₁₂.

O Rdzeń kręgowy:

—    całkowite uszkodzenie poprzeczne — najczęstsze przyczyny: uraz, ucisk rdzenia przez guz (zwykle przerzuty do kręgów), zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego, stwardnienie rozsiane; rzadsze przyczyny: guzy wewnątrzrdzeniowe (np. oponiaki), ropień rdzenia kręgowego, pozakaźne (zakażenie zwykle wirusowe);

—    uszkodzenie połowicze rdzenia — najczęstsze przyczyny: p. całkowite uszkodzenie poprzeczne;

—    uszkodzenie w okolicy kanału środkowego (rzadkie) — najczęstsze przyczyny: jamistość rdzenia, krwotok do rdzenia w następstwie urazu;

—    uszkodzenie sznurów tylnych — p. całkowite uszkodzenie poprzeczne oraz (rzadko) połączone z podostrym zwyrodnieniem rdzenia (niedobór witaminy B₁₂) i wiądem rdzenia;

—    zespół rdzeniowy przedni (rzadko) — zator lub zakrzepica tętnicy rdzeniowej przedniej.

O Uszkodzenie pnia mózgu (rzadko) — najczęstsze przyczyny: u osób młodych

—    demielinizacja, u osób starszych — udar pnia mózgu; rzadsze przyczyny: guzy pnia mózgu.

O Uszkodzenie wzgórza i kory mózgu — najczęstsze przyczyny: udar (zakrzep, zator lub wylew), guz mózgu, stwardnienie rozsiane, uraz.

O Czynnościowe zaburzenia czucia — bywają objawem zaburzeń histerycznych. Uwaga: rozpoznanie trudno postawić, jeśli nie stwierdzono zaburzeń psychicznych.

Uwaga: Rozmaitość przyczyn w każdym przypadku zaburzeń czucia jest kolejnym dowodem świadczącym o tym, jak ważny jest wywiad w interpretacji danych

klinicznych.

ZBORNOSC RUCHÓW

23

WPROWADZENIE

Warunkiem wykonania dokładnego i płynnego ruchu jest skoordynowane połączenie szeregu czynności ruchowych. Wymaga to integracji bodźców czuciowych z bodźcami płynącymi do układu ruchu. Integracja ta odbywa się głównie w móżdżku.

W przypadku istnienia niedowładu wyniki próby zbomości ruchów należy interpretować ostrożnie. Jeśli niedowład jest bardzo nasilony, próby takie mają znikome znaczenie diagnostyczne.

Upośledzenie czucia ułożenia również może stać się przyczyną niezborności ruchów (ataksja czuciowa). W tym przypadku objawy bardziej nasilone są wtedy, gdy pacjent ma zamknięte oczy. Badanie czucia ułożenia należy przeprowadzać przed badaniem zbomości ruchów.

PRZEPROWADZANIE BADANIA

Badanie chodu (p. rozdział 4).

W każdym badaniu należy porównywać prawą i lewą stronę ciała. Prawa ręka powinna być nieco sprawniejsza (u osób praworęcznych).

Kończyny górne

Pacjent wyciąga ręce przed siebie i zamyka oczy. Lekarz poleca pacjentowi, aby nie zmieniał położenia rąk, po czym znienacka pociąga rękę pacjenta w górę i w dół.

Próba „palec-nos”

Lekarz poleca pacjentowi, aby trafił palcem wskazującym w jego palec, znajdujący się w odległości wyciągniętej ręki przed pacjentem, a następnie dotknął swojego nosa (p. ryc. 23.1). Jeśli pacjent wykona zadanie poprawnie, należy polecić mu, aby wykonał je szybciej. Lekarz może utrudnić próbę, przesuwając palec.