CCI20111111009

—    cieplne — przejawiające się w postaci nagrzewania przewodów wiodących prąd,

—    magnetyczne — polegające na wytwarzaniu dokoła przewodów pola magnetycznego,

—    mechaniczne — polegające najczęściej na oddziaływaniu pól magnetycznych wytworzonych przez przewody wiodące prąd,

—    chemiczne — występujące przy przepływie prądu przez elektrolity.

Pomiaru natężenia prądu płynącego w obwodzie elektrycznym dokonuje się za pomocą miernika zwanego amperomierzem, a napięcia, pod jakim jest odbiornik w obwodzie elektrycznym, za pomocą woltomierza. Sposób włączania tych mierników jest podany na rys. 1-4.

Rys. 1-4. Odbiornik pod zmienianym napięciem U

Uwaga: Poprawność mowy polskiej wymaga stosowania odpowiednich przypadków przy wymienianiu jednostek, a więc np. mówimy: 5 woltów, 4 ampery, 100 omów itp.

1.4. Zależność oporu od materiału, wymiarów i temperatury

przewodnika

Na podstawie pomiarów stwierdzono, że opór elektryczny przy stałej temperaturze jest wprost proporcjonalny do długości l przewodu i odwrotnie proporcjonalny do jego przekroju poprzecznego S i zależy także od materiału, z jakiego jest wykonany przewód: •zależność tę ujmuje wzór

(1-4)

gdzie: l — długość przewodu w m,

S — przekrój poprzeczny przewodu w m²,

p — opór właściwy albo rezystywność materiału przewodu w Qm,

Y — przewodność właściwa albo konduktywność w

r ^S czyli —.

m

W praktyce przekroje przewodów wyraża się w mm², długość w m, wobec tego przy obliczaniu oporu przewodów do wzoru (1-4) należy podstawić następujące jednostki oporu właściwego i przewodności właściwej:

1 [Q\ = 1

Qmm²

m

10-⁶Qm;

1[T] =

!)mm²

Przekroje przewodów stosowanych we wszelkiego rodzaju instalacjach i urządzeniach elektrycznych są znormalizowane. Ma to na celu ujednolicenie produkcji przewodów. Polskie Normy przewidują następujące przekroje znormalizowane, zwane także przekrojami znamionowymi, w mm²:

0,5; 0,75; 1; 1,5; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 35; 50; 70; 95;

120; 150; 185; 240; 300; 400; 500; 625; 800; 1000 mm²

W tabl. 1-2 podano zestawienie najczęściej stosowanych materiałów przewodzących zgrupowane według ich przeznaczenia. Do grupy pierwszej należą materiały stosowane na przewody do przesyłania energii elektrycznej, odznaczają się one stosunkowo małym oporem właściwym. Są to: miedź twarda — używana na przewody napowietrzne, w stosunku do których wymaga się większej wytrzymałości mechanicznej; miedź miękka (wyżarzona) używana na przewody do instalacji elektrycznych wewnętrznych, na kable oraz na uzwojenia maszyn elektrycznych i transformatorów. .Aluminium w porównaniu z miedzią ma większy opór właściwy przy mniejszej wytrzymałości mechanicznej. Stosuje się go na przewody zamiast miedzi. Aldrej, czyli stop aluminium z krzemem i magnezem, ma nieco większy opór właściwy, ale znacznie większą wytrzymałość mechaniczną niż aluminium. Stal ma największy opór właściwy i odznacza się dużą wytrzymałością mechaniczną, więc stosuje się ją na przewody w przypadkach specjalnych, np. jako żyły w linkach stalowo-aluminiowych. Inne materiały prze-

2* 19