CCI20111111040

prowadzonych na próbce badanego materiału. Z przebiegu krzywej magnesowania wynika, że stosunek rzędnych do odciętych poszczególnych jej punktów nie jest wielkością stałą, a ponieważ

H

stosunek ten --- — ja, dochodzimy zatem do wniosku, że przeni-

kalność magnetyczna stali jest ^a)

Rys. 3-10. Krzywe: a) magnesowania, b) przenikalności magnetycznej pewnego gatunku stali

wielkością zmienną, zależną od stopnia namagnesowania, a mianowicie początkowo przy bardzo słabych natężeniach pola magnesującego mamy wzrost proporcjonalności między B i H, czyli wzrost wartości przenikalności magnetycznej (rys. 3-10 b). Największą wartość osiąga przeni-kalność magnetyczna dla punktu K, w którym styczna poprowadzona z punktu 0 do krzywej B = f (II) jest najbardziej stroma. Następnie -charakterystyczne jest zakrzywienie linii magnesowania B = f (H), które nazywa się „kolanem” krzywej magnesowania. Stanom odpowiadającym kolanu krzywej magnesowania odpowiada zmniejszenie przenikalności magnetycznej ą i dążenie jej wartości do wartości [a₀- Stany odpowia-- poza kolanem krzywej magne-określa się nazwą

dające części krzywej B = f (H) sowania zbliżającej się do prostej poziomej stanu nasycenia. Stan ten wyjaśnia teoria magnesów elementarnych. Według tej teorii w stanie nasycenia prawie wszystkie magnesy elementarne ustawiły -się zgodnie ze zwrotem pola magnetycznego cewki i dalsze zwiększanie natężenia pola magnetycznego już znikomo wpływa na wzrost indukcji.

Matematycznej zależności krzywej B = i (H) nie daje się ustalić; przebieg krzywej magnesowania dla różnych gatunków stali jest różny, ale kształty tych krzywych są podobne (rys. 3-11).

Do obliczania natężenia pola przy zadanej indukcji magnetycznej konstruktorzy maszyn i przyrządów elektrycznych posługują się krzywymi magnesowania opartymi na pomiarach właściwości magnetycznych poszczególnych gatunków stali konstrukcyjnych.

Rys. 3-11. Krzywe magnesowania pierwotnego: a — stali transformatorowej, b — stali zlewnej, c ■—• żeliwa

Jeżeli rdzeń stalowy poprzednio nie namagnesowany wprowadzimy do cewki i namagnesujemy do stanu zbliżonego do nasycenia (krzywa 1 na rys. 3-12) osiągając wartość indukcji B_M, a następnie zaczniemy stopniowo zmniejszać prąd przepływający przez

zł

cewkę, zmniejszając tym samym natężenie pola H = — , to okaże

się, że indukcja magnetyczna B nie będzie się zmniejszała wzdłuż krzywej 1, lecz wzdłuż krzywej 2, a zatem przy tych samych wartościach natężenia pola magnetycznego wartości indukcji będą większe niż podczas magnesowania. Z chwilą gdy natężenie pola doprowadzimy do zera wyłączając np. prąd w cewce, indukcja będzie miała pewną wartość B_s (rzędna OS). Wartość tę nazywa się indukcją szczątkową albo magnetyzmem szczątkowym, albo pozostałością magnetyczną. Dochodzimy zatem do wniosku, że wartość indukcji magnetycznej zależy nie tylko od natężenia pola, lecz również i od tzw. przeszłości magnetycznej, czyli od poprzedniego stanu namagnesowania. Chcąc doprowadzić wartość indukcji magnetycznej do zera, należy zmienić w cewce zwrot pola magnesującego na przeciwny, co osiąga się przez zmianę zwrotu prądu w zwojach cewki. Przy wartości natężenia pola OC = —H_c indukcja magnetyczna JB = 0. Tę wartość natężenia pola — H_c nazywa się natężeniem powściągającym albo koercją. Zwiększając w dalszym ciągu natężenie pola (o zwrocie odwróconym) rdzeń

81

•6 Elektrotechnika