o prędkości zmienianej w szerokich granicach, czyli w przypadkach, gdy działanie wentylatora osadzonego na wale silnika jest niewystarczające.
Chłodzenie zewnętrzne ma zastosowanie w silnikach zamkniętych. Silniki te mają oprócz zwykłego wentylatora osadzonego na wale, służącego w tym wypadku do mieszania powietrza wewnątrz silnika, drugi wentylator umieszczony także na wale, lecz zewnątrz silnika. Wentylator ten pędzi powietrze chłodzące zewnątrz, wzdłuż ścian kadłuba silnika.
16.2. Zasady doboru i zamówienia silnika napędowego
Odpowiedni dobór silnika elektrycznego do napędu maszyny roboczej jest najistotniejszym zagadnieniem napędu elektrycznego.
Przy doborze i zamawianiu silnika chodzi o możliwie dokładne zestawienie wszystkich warunków, jakim ma odpowiadać silnik. Przede wszystkim ustala się dane znamionowe silnika podawane na tabliczce znamionowej, w którą powinien być zaopatrzony każdy silnik. Do danych tych należą: rodzaj prądu, napięcie, moc,, liczba obrotów na minutę, a przy silnikach prądu przemiennego' także częstotliwość i współczynnik mocy. Obok tych danych należy jeszcze rozpatrzyć warunki, w jakich silnik ma pracować. Należą do nich:
a. Charakter sieci, do której silnik ma być przyłączony, a więc sieć publiczna czy też wewnętrzno-zakładowa (chodzi tu o ograniczenie prądu rozruchu), napięcie sieci z uwzględnieniem przewidywanych jego odchyleń od wartości znamionowej.
b. Dane określające charakter pomieszczenia, w którym silnik będzie pracował i sposób jego ustawienia (przenośny, przewoźny, ustawiony na stałe na fundamencie czy zawieszony, albo też wbudowany do maszyny napędzanej). Warunki występujące w pomieszczeniu — wilgoć, pył, gazy wybuchowe.
c. Dane określające urządzenia napędzane — rodzaj przemysłu, charakterystyki procesu technologicznego i maszyny napędzanej.
d. Charakterystyka układu napędowego — przebieg obciążenia, rodzaj pracy — ciągła, dorywcza, przerywana, częstość włączeń, prędkość obrotowa — stała, zmienna z podaniem zakresu regulacji, warunki rozruchowe, hamowanie, zmiana kierunku obrotów.
e. Sprzęgnięcie silnika — bezpośrednie z podaniem rodzaju sprzęgła, napęd pasowy czy też przekładnia zębata, wymiary wału napędowego, położenie wału.
f. Obsługa silnika, rodzaj sterowania, zabezpieczeń.
Ponadto przy wyborze silnika należy brać pod uwagę istniejące normy i przepisy, dobierać typy silników podane w katalogach wytwórni krajowych.
Napięcie silnika dobiera się do napięcia istniejącego w zakładowej sieci elektrycznej.
Ważnym zadaniem jest dobór mocy znamionowej silnika oraz prędkości obrotowej. Zainstalowanie silnika o nieodpowiednio dobranej mocy może stać się przyczyną dodatkowych strat energii, a tym samym zbędnych kosztów. Na przykład zainstalowanie silnika indukcyjnego zbyt dużej mocy pociągnie za sobą jego pracę o małej sprawności i przy niskim współczynniku mocy. Przy biegu jałowym tak dobranego silnika straty są również większe, a wartość współczynnika mocy może spaść do 0,1. Zainstalowanie natomiast silnika zbyt małej mocy może być przyczyną częstych przerw w pracy silnika na skutek odłączenia go przez urządzenia zabezpieczające albo w braku właściwie wyregulowanych zabezpieczeń może nastąpić przegrzanie silnika i jego uszkodzenie.
Moc znamionowa silnika musi więc być tak dobrana, by w danych warunkach pracy silnik nie nagrzewał się nadmiernie i by moment maksymalny silnika był większy od momentu maksymalnego przewidywanego obciążenia silnika. Ten drugi warunek przewiduje dodatkową właściwość — przeciążalność, jaką powinien mieć dobrany silnik.
Prędkość obrotowa silnika, w przypadku gdy wał silnika ma być bezpośrednio sprzęgnięty z wałem maszyny napędzanej, powinna być możliwie bliska prędkość obrotowej maszyny napędzanej. Jeżeli występują trudności w dobraniu odpowiedniej prędkości obrotowej silnika ze względu na znaczną różnicę w stosunku do prędkości obrotowej maszyny napędzanej, stosuje się przekładnię zębatą lub pasową, której przełożenie ma się równać stosunkowi prędkości obrotowych silnika i maszyny napędzanej.
■23* 355