CIMG0018

ce chrztów, ślubów i pogrzebów, dostarczające cennych informacji na temat dat i po/u alające na jedyny w swoim rodzaju wgląd w historię wielu rodzin i społeczności gminnej przez ponad trzy stulecia.

Mimo że ludność Penrith uważała, iż nie grozi jej niebezpieczeństwo ze względu na położenie odgraniczające ją od reszty kraju, Sue odkryła, że w rzeczyw istości nic ma ucieczki przed zarazą. W aktach parafialnych można znaleźć taki zapis:

Dżuma z wrzodami w Richmond, Kendall, Penreth, Carliel [Carlise], Apulbie [Appleby] i innych miejscach w Westmorland i Cumberland w roku pańskim 1598.

Akta parafialne były w tamtym okresie prowadzone dokładnie i Sue znalazła następujący wpis:

Rejestr zgonów, Penrith I597r.

Wrzesień

22

Andrew Hogson, nietutejszy POCZĄTEK ZARAZY (KARY BOSKIEJ) W PENRITH

Oznaczeni literą P zmarli w cierpieniach, oznaczeni literą F są pochowani dalej na wzgórzu.

W tamtych czasach pastor miał prawny obowiązek oznaczać ofiary dżumy przez napisanie ,.Pest^:” (skrótu od słowa pestilence — pomór, powszechnie stosowanej nazwy dla określenia zarazy) lub po prostu przez dopisanie litery P po nazwisku zmarłego.

Jest oczywiste, że infekcja została przyniesiona do tej małej społeczności przez nieznajomego, który prawdopodobnie przybył główną drogą prowadzącą przez miasto. Skutek był katastrofalny: przybycie Andrew Hogsona spowodowało wzrost liczby pogrzebów oznaczonych literą P.

Ta bezwzględna epidemia trwała 15 miesięcy i mimo że był to straszliwy okres dla pastora (stracił wtedy żonę i małego syna), wszelkie wydarzenia z tamtych okropnych czasów zostały dokładnie zapisane w księgach parafialnych. Jak to było w zwyczaju, pastor tłumaczył zarazę karą boską za grzechy ludzi.

¹ Pestilence (ang.) H zaraza, plaga, dżuma

Jakie było nasze zdumienie, kiedy odkryliśmy, że po śmierci Andrew Hogsona przez 22 dni nie odbył się żaden pogrzeb ofiar zarazy. Czy nie była to zbyt długa przerwa w przypadku normalnej infekcji?

Kiedy dżuma ostatecznie się skończyła, na ścianach kościoła w Penrith wypisano liczbę osób zmarłych w epidemii w Eden Valley:

PENRITH    2260

KENDAL    2500

RICHMOND    2200

CARLISLE    1196

Wpis ten przeniesiono do prezbiterium podczas przebudowy kościoła w 1720 roku, gdzie został najprawdopodobniej zakryty w czasie odbudowy świątyni. Napis ten zastąpiono mosiężną tabliczką. Podczas jednej z wizyt w Penrith Sue zweryfikowała podane liczby. Z jej wcześniejszych badań wynikało, że przed wybuchem epidemii w Penrith zamieszkiwało 1350 osób, zatem 2260 zgonów widniejących na wpisie było błędną liczbą. Powróciliśmy do studiowania ksiąg parafialnych i naliczyliśmy 606 pochów ków oznaczonych literą P. Jednakże zauważyliśmy brak wpisów w ciągu 11 dni podczas szczytowego rozwoju zarazy i oszacowaliśmy, że ostatecznie śmiertelne żniwo wyniosło około 640 zgonów. Podczas gdy liczba ta stanowiła prawie połowę populacji tego małego miasteczka - przeraźliwe skoncentrowanie zgonów w okresie 15 miesięcy - w sposób oczywisty była ona mniejsza od 2260 podanych na ścianie kościoła. Cóż się zatem zdarzyło? Zaciekawieni, postanowiliśmy sprawdzić sprawę dokładnie.

Jak wynikało z wpisu w kościele, ta dziwna i przerażająca epidemia nie ograniczyła się tylko do Penrith, ale rozprzestrzeniła się w Eden Valley. W wyniku badań rejestrów i kronik okolicznych parafii odkryliśmy, że zakażenie z Penrith przeniosło się do Carlisle - 32 kilometry na północ i do Kendal - 51 kilometrów na południe. Interesujące, że pierwszy zgon w następstwie zarazy wystąpił w obydwu miastach tego samego dnia, 11 dni po pierwszym pochówku w Penrith. Byliśmy zdumieni naszym odkryciem oraz zaskoczeni faktem, że choroba ta mogła przemieścić się tak daleko w tak krótkim czasie. Lecz zaskoczeniem nie było już odkrycie, jak wielkie śmiertelne żniwo zebrała w obydwu tych miejscowościach.

Odkrycie tej mało znanej epidemii, która zaatakowała trzy miasta targowe w północno-zachodniej Anglii pod sam koniec XVI wieku, dało nam do myślenia. Pastor i władze lokalne natychmiast rozpoznali przy-

iS