46162 Scan11 (3)

-    dostarczanie niezbędnych informacji dotyczących aktualnego stanu bezpieczeństwa¹,

-    sporządzanie i uchwalanie programów, zagospodarowania przestrzennego

uwzględniających wymogi bezpieczeństwa obywatelskiego w zakresie infrastruktury i budowli mających istotny wpływ na poziom bezpieczeństwa^{2 3},    /

-    wyposażenie centrów zarządzania kryzysowego w mapy operacyjne i cyfrowe^

1.3. ZAGROŻENIA, PROBLEMY l WYZWANIA DLA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Wraz z zakończeniem ery rywalizacji supermocarstw i pozostaniu na arenie globalnej tylko jednego z nich oraz redukcji arsenałów broni nuklearnej, pojawia się realna perspektywa trwałego pokoju między największymi mocarstwami światowymi. Ujmując ogólniej, rządy państw są coraz mniej zainteresowane rozstrzyganiem dzielących je różnic za pomocą siły. Jak stwierdza Zbigniew Brzeziński „wojna może stać się luksusem, na który będą mogły sobie pozwolić tylko narody biedne"⁴. Rzeczywiście wydaje się, że wojny toczone obecnie między państwami są zjawiskiem o charakterze międzypaństwowym.

Istniejący w powojennej rzeczywistości układ dwubiegunowego świata spowodował, że państwa postrzegały zagrożenie dla swojej egzystencji wyłącznie w kategoriach militarnych, w zakresie pojęć wojny i pokoju. Wyścig zbrojeń sprzyjał takiemu sposobowi pojmowania bezpieczeństwa. Dominowało rozpatrywanie bezpieczeństwa w kategoriach wojskowych. Zmniejszenie zagrożeń militarnych, szczególnie w wymiarze globalnym, spowodowało rozszerzenie pojęcia bezpieczeństwa o sfery, które tradycyjnie do niego nie należały.

Nie ulega wątpliwości, że nieodwracalnie skończył się okres zagrożeń, będący produktem zimnej wojny i żadne z państw europejskich nie jest dzisiaj zagrożone klasyczną agresją w dużej skali⁵. Mimo postępującej ewolucji sytuacjlświatowej w dobrym kierunku, jesteśmy świadkami powstawania nowych zagrożeń o zupełnie innym charakterze. Rodzą się nowe wyzwania dla bezpieczeństwa świata i porządku globalnego. Nakłada się tu również ogólnoświatowy wpływ rewolucji w technologii informatycznej na społeczeństwo⁶, którego przejawem są m.in.:

-    Tele-commuting (tale- przemieszczanie),

\ - Tele-shopping (zakupy na odległość),

Tęle-entertainment (rozrywka bez wychodzenia z domu),

-    Telertravel (wirtualne podróże),

-    Tele-Education (nauka w domu, na odległość),

-    Tele-medicine (medycyna na odległość),

-    Tele-commerce (biznes/handel elektroniczny),

-    Tele-politics (polityka na odległość),

-    Tele-socialization (procesy społeczne realizowane za pomocą zdalne) technologii).

Dwudziesty pierwszy wiek ma być wiekiem powszechnego stosowania generatorów, akceleratorów, emiterów i sensorów opartych o nano-1 biotechnologie.

1.3.1. Zagrożenia, problemy i wyzwania współczesnego świata

Po rozpadzie układu dwubiegunowego („zimnowojennego”) na świecie, okazuje się, że „gorący pokój po zimnej wojnie” nie przyniósł wcale ze sobą czasów stabilniejszych⁷. Nieustającym ciągle problemem są zagrożenia o różnorodnym zasięgu, charakterze i specyficznej naturze. Coraz częściej występują katastrofy i konflikty. Chociaż konflikty międzypaństwowe i etniczne nie stwarzają już groźby wybuchu wojny światowej, to jednak zagrażają pokojowi w wielu miejscach i częściach globu. Również bezpieczeństwo Polski i Sojuszu Północnoatlantyckiego jest uzależnione od szerokiej gamy militarnych i pozamilitarnych zagrożeń, które mogą wystąpić z wielu kierunków i są trudne do przewidzenia. Zagrożenia te wynikają z niestabilności, wewnątrz i wokół przestrzeni euroatlantyckiej, w której istnieje możliwość wystąpienia gwałtownie rozwijających się regionalnych kryzysów na obrzeżach terytoriów państw Sojuszu. W niektórych krajach na obszarze i wokół terytorium Sojuszu występują problemy o charakterze ekonomicznym, społecznym i politycznym. Rywalizacja na tle religijnym lub etnicznym, konflikty terytorialne, nieodpowiednie lub zaniechane reformy, naruszanie praw człowieka oraz państwa prowadzić może do zagrożenia lokalnej lub nawet regionalnej stabilności. Sojusz bierze pod uwagę również globalny kontekst bezpieczeństwa. Interesy Sojuszu w dziedzinie bezpieczeństwa mogą być zagrożone również przez inne działania, o bardziej powszechnym charakterze, wliczając w to akty terrorystyczne, sabotaż, przestępczość zorganizowaną oraz zniszczenie bądź odcięcie dopływu ważnych surowców. Przy czym dotychczasowe doświadczenia, a szczególnie wydarzenia z 11 września 2001 roku i późniejsze, wskazują że wiele katastrof czy aktów terrorystycznych dotyka niemal wszystkie państwa i mogą się takie zagrożenia pojawić w dowolnych częściach kuli ziemskiej. Niektóre wydarzenia wymagają ingerencji międzynarodowej. Zakres i skala pojawiającego się ryzyka (zagrożenia) są bardzo różnorodne, tzn. najczęściej nieprzewidywalne. Czas na przygotowanie może być bardzo zróżnicowany, a potrzeba równoczesnych działań - natychmiastowa. Od-

23

1

   Tamże, art 8, 9,10.

2

   Tamże, art. 8.

3

²¹ Tamże, art. 10.

4

   Z. Brzeziński, Wielka szachownica, Świat Książki, Warszawa 1998, s. 272.

5

   C. Dęga, Bezpieczeństwo europejskie, [w:] „Myśl Wojskowa" 2003, nr 2, Warszawa 2003, s. 10.

6

²⁸ D.M. Bushnell, Futurę Strategie Issues/Future Warfare [Circa 2025], NASA Langley Research

Center.

7

B. Góralczyk, W jakim świecie będziemy żyli według raportu UNESCO, Polska 2000 Plus, nr 2, Elipsa, Warszawa 2000, s. 27.