DSC02255

Aneks 1.

KLASYFIKACJA FORMALNA I SEMANTYCZNA ORZECZEŃ

1. KLASY FORMALNE⁵² 1. ORZECZENIA proste czasownikowe

a)    czasownik w formie osobowej:

Ktoś nie spi, żeby spać mógł ktoś.

Ojciec od peumego czasu choruje.

b)    czasownik w formie nieosobowej (agentywne: implikują osobowego sprawcą)

•    tzw. bezosobnik (-no, -to): Rozkaz wykonano.', ktoś wykonał Mówiono, że to nie potrwa długo.

•    formy z się: Uprasza się o zamykanie drzwi.

Zabrania się korzystania z toalety podczas postoju pociągu.

•    3 os 1 mn: Powiadają, że efekt cieplarniany to wymysł ekologów.

W niedzielę podają tu cielęcinę. Mówiły mu, że łotr.

•    bezokolicznik w funkcji dyrektywy:

Nie deptać trawników!

Nie wychylać się! Odmaszerować!

c)    czasownik „niewłaściwy" („niefleksyjny")

Trzeba by pojechać do domu.

Można by pojechać, ale kiedy?

Należy ustępować słabszym.

d)    czasownik „trzecioosobowy nieagentywny"

Zagrzmiało. Świta.

Zemdliło go na widok ofiar.

e)    a także konstrukcje określane jako nieagentywne (bo wykluczają osobowego sprawcę), np.: Drogę zasypało śniegiem. (Śnieg zasypał drogę.)

Uzupełnienie do wykresu na str. 257.

323