DSC02348

W badaniach pedagogicznych mogą być wykorzystywane różne metody i techniki badań naukowych, zarówno te, które są stosowane w pedagogice, jak i niektóre metody badań psychologicznych, socjologicznych, historycznych, co wynika ze złożoności potencjalnych problemów badawczych podejmowanych przez pedagogów i ich interdyscyplinarnego charakteru.

2.2. Klasyfikacje metod i technik badawczych

Klasyfikowanie metod i technik badawczych jest bardzo trudne, chociażby tylko ze względu na brak jednoznacznego rozumienia tych pojęć, dlatego w literaturze z zakresu metodologii badań pedagogicznych niełatwo znaleźć klasyfikację metod i technik badawczych opartą na jakichś konkretnych kryteriach. Nie znajdujemy takich klasyfikacji ani w opracowaniach W. Zaczyńskiego, ani T. Pilcha, ani nawet M. Łobockiego. Ograniczają się oni tylko do wyszczególnienia grupy metod i technik charakterystycznych dla badań pedagogicznych.

W. Zaczyński wymienia następujące metody badań pedagogicznych:

-    metoda obserwacji,

-    metoda eksperymentu pedagogicznego,

-    metoda testów pedagogicznych,

-    metoda socjometryczna,

-    metoda wywiadu,

-    metoda ankietowa,

-    metoda badania dokumentów,

-    metody opisu i analizy statystycznej danych ilościowych²³⁷. Powyższym metodom przyporządkowuje określone techniki

badawcze, np. w przypadku metody eksperymentu są to techniki:

c

Wymienione metody stanowią tytuły odpowiednich rozdziałów książki W. Zaczyńskiego: Praca badawcza.... op. ciL

jednej grupy, grup równoległych, rotacji grup, szeregów czasowych (prostego i wielokrotnego)²³*.

T. Pilch również nie dokonuje podziału metod i technik ze względu na jakieś kryterium, a wymienia tylko odpowiednie ich rodzaje. Wśród metod badań pedagogicznych są to:

-    eksperyment pedagogiczny,

-    monografia pedagogiczna,

-    metoda indywidualnych przypadków,

-    metoda sondażu diagnostycznego²³⁹, a wśród technik badawczych:

-    obserwacja,

-    wywiad,

-    ankieta,

-    badanie dokumentów,

-    analiza treści,

-    techniki projekcyjne,

-    pomiar środowiska wychowawczego,

-    techniki socjometryczne²⁴⁰.

Podobny sposób postępowania w tej kwestii przyjął także M. Łobocki, który w swoich podstawowych pracach z metodologii badań pedagogicznych omawia następujące metody badań łącznie z przysługującymi im na ogół technikami badawczymi:

-    obserwacja,

-    eksperyment pedagogiczny,

-    testy osiągnięć szkolnych,

-    metoda socjometryczna,

-    metoda sondażu diagnostycznego,

-    metoda analizy dokumentów,

-    skala ocen,

-    studium indywidualnych przypadków,

-    metoda monograficzna*⁴¹,

^Ul Ibid., s. 96-110.

*** T. Pilch: Op. cii., i 117-127.

•* Ibid., s. I27-IJ5.

*" M. Lobocki: Metody badań.... op. cit„ s. 117-302; Idem: Wprowadzenie do metodologii..., op. cif., 1218-250.

109