Na przykład metoda obserwacji może być realizowana za pomocą następujących technik:
- obserwacja zaprogramowana:
- technika obserwacji skategoryzowanej,
- technika próbek czasowych,
- obserwacja swobodna:
- technika dzienników obserwacyjnych,
- technika obserwacji fotograficznej242, a metoda socjometryczna za pomocą:
- techniki socjometrycznej J.L. Moreno,
- techniki „Zgadnij kto?”,
- techniki zwanej plebiscytem życzliwości i niechęci243.
Nie oznacza to jednak, że nie są podejmowane próby klasyfikowania metod i technik badawczych. Najczęściej można się spotkać z takimi próbami w opracowaniach kierowanych do magistrantów i dyplomantów przygotowujących odpowiednie prace promocyjne.
W książce Metody badań pedagogicznych w zarysie pod redakcją A. Góralskiego zostały wymienione trzy grupy metod, a w nich metody bardziej szczegółowe. Są to:
- metody obserwacyjne: metoda obserwacji bezpośredniej, badanie introspekcyjne, wywiad, ankieta, socjometria, sprawdziany osiągnięć szkolnych, metoda analizy wytworów, metoda przypadków kluczowych,
- metody badania eksperymentalnego: eksperyment naturalny, eksperyment w terenie, eksperyment laboratoryjny,
- metody i środki opracowywania wyników badań: metody statystyczne, skale pomiarowe, wnioskowanie statystyczne, testy statystyczne244.
Inną próbę takiej klasyfikacji przytacza S. Juszczyk. Podstawę podziału stanowi jeden ze stosowanych w metodologii ogólnej podziałów nauk, a mianowicie podział na nauki empiryczne i teore-
15 M. Lobocki: Wprowadzenie do metodologii.... op. cii., s. 220-222.
M Ibid., s. 233-236.
44 Metody hudań pedagogicznych w zarysie. Red. A. Góralski. Warszawa 2000. s. 13-1IJ.
tyczne. Stąd też wyróżnia dwie grupy metod badawczych: metody empiryczne i metody teoretyczne. Do metod empirycznych zalicza:
- obserwację,
- porównanie,
- pomiar,
- eksperyment,
do metod teoretycznych:
- konkretyzację,
- idealizację,
- formalizację,
- metodę aksj ornaty czną2JS.
Wśród metod empirycznych służących zbieraniu i gromadzeniu informacji wyróżnia i omawia następujące metody badawcze:
- obserwacja,
- wywiad i rozmowa,
- ankieta,
- eksperyment,
- test psychologiczny,
- analiza, ocena i interpretacja wytworów działania, np. dokumentów,
- monografia pedagogiczna,
- sondaż diagnostyczny,
- metoda indywidualnych przypadków,
- autobiografia,
- introspekcja,
- kwestionariusz i inwentarz osobowości,
- metoda socjometryczna,
- metoda statystyczna246.
M. Guziuk, ze względu na sposób, w jaki chcemy zbadać interesujący nas wycinek rzeczywistości, proponuje następujący zestaw metod badawczych:
- metoda sondażu diagnostycznego, '
- monografia pedagogiczna.
w S. Juszczyk: Op. cit., s. 70. Ibid., s. 71-82.
111