DSC05038

LXII / \». M*MI NIA S/i /.ICKU OWI

łk» i/asom. w iwę, o gind/ic i cps/\ /ywoi ii.i wohod/ic Ni.» w nvko*/> a w niewoli Har/o więc w Cym głów-u holi.

(w. 105 MW)

11> uboczys/ po s/kodzic.

1/ Icpwa trochu w swobodzie \izli wielki kos/l w niewoli O tym mydląc, głowa holi

(w 355 -358)“

„Kupiec*’ Żarów no Ku/na, jak i Żywot Józc/a, formalnie dialo gi. zalicza się do dramatów l twory te można wprawdzie wystawić, jednakie przeznaczone były głownie do e/si.mia. W pierwszym / nich Kej nawiązuje do schematu moralitetu, jednego / głównych gatunków dramatycznych średniowiecza. Moralitet, a takie dramat liturgiczny i misterium, były jednak uprawiane / powotł/cnicm również w okresie renesansu. Sięgali po nie zarówno kontynuatorzy tradycji, jak i humaniści.

Zasadniczą os moralitetu stanowi dramatyczna decyzja bohatera. postawloncgo przed wyborem zła lub dobra. Widz (czytelnik) powinien identyfikować się z bohaterem, dlatego przedstawiony jest on jako skibo zindywidualizowana posiać, najczęściej przed-Pkid stanu lub grupy gpołcCZDCj, rzadzici luciaiclm FOdzifUH j, czy jako człow ick m ogólności Kozstrzygmęcie, jakiego dokomi je ów Każdy, wiąże się z wyborem drogi życiowej (grzechu lub cnoty) i wynikającymi z okpi konsekwencjami luh jest oslatcczną decyzją umierającego o losie jego duszy. W tym konflikcie mogą uczestniczyć inni ludzie, osoby boskie, święci, aniołowie, diabły

V* marginesie warto dodać, te podobną parę rymów Kej wykorzy-tlał w dowstałej w lej samej dekadzie Krótkie/ rozprawie, lip „( li*»» dni gtego Mr/iej b*»li, / Niechaj dfpi [-■ nkw..ir i* 7-t*. Mn i i' »wlediW ofwej niewoli, • Wszak słuchając głowa holi" (w 1005 1006); „Alepiej, iż palec boli / NtZ wizytko ciało w niewoli" (w 1237 I2IH). .Air gdy co po niewoli / Przyd/tc c/ymć, głowa boli" (w. IIK96).

1X111

iiiifikacjc występków i cnót, pojęć filozoficznych, tcola-«>^r#z    moralnych (np. Pokuła, Miłosierdzie, Sumienie).

^ir/nyi ^_o|jt4|f|J|_ccj_ll pozwalała na obrazowe ukazanie zmagań,

¹ ₍|₀*wiodczw Każdy. Celem moralitetu jesi pouczenie, a za-^kt widz lub czytelnik identyfikujący się / bohaterem dowiaduje ^U"¹ !bpowinion postąph W moralitet łe nU ma miejsca na wątpił Wyraźny jest podział na racje aprobowane i odr/ucunc. Słu-^vv0* * _lak>c biało-czarny rysunek postaci i skłonność do symetrii ^/y .kładzie replik i scen. W ten sposob kształtowano więc postawę odbiorcy, przekazując także elementy doktryny chrześcijańskiej Moralitety charakteryzują się brakiem szczegółowo określone

_mlci i ^{zasu akcji tAp odtwarza tułaj ładnych realiów

historycznych. Akcja może d/iać się wszędzie i zawsze (w czasie mitycznym), ale akcent położony jest nie na fabułę, lecz na wypowiedzi jednoznacznie określonych person.

W dramacie dąży się do uogólnień, dlatego jego istotną cc cliii jesi uniwersalizm. Humaniści wprowadzili za dramatem antycznym podział na akly i sceny, a niekiedy dodawali partie chóru. Używali przy tym starannej, klasycznej łaciny. Gatunek cwolu owal jednak głównie poprzez dodawanie scen realistycznych, zwielokrotnienie postaci Każdego, nasilenie elementów komicznych lub satyrycznych. To sprawiło, że * okresie renesansu stal się narzędziem w polemice religijnej i dyskusjach wyznaniowych.

Pierwsze moralitety powstawały w językach narodowych od początku XV wieku \ Najbardziej znanym spośród nich pozostał utwór holenderski pt. lilckcrlijc (Kuźd}^,)^:Ą i jego angielski

< hodzi o; francuski ('onciU• Je Bale [Sobór bozyłejski) / 1434 r, w którym personifikacje Kościoła, Pokoju, Sprawiedliwości, Herezji i So-^M,,u ‘‘picrąją się o kwestie doktrynalne; angielski the Cm//* ot /'minr (Ztinwk Wyirwulo.U'1) / I |h»I XV w , którym przedstawiono Żywot iaii/ki o<i narodzin do śmierci

Pełen tylni Den uncycl der zalicheyt »«/i cle ker Uje, tu u- Jol elckertljc ^{u Wt}7[ K^doa Ili ^,_fJr rekenin^he /«• Joen (/»♦ tierciaJło zbawienia ¹ k°< fok lutitly (. towiek stulał zawc.wwny tuby Boyu złożyć rachunek),