DSC05116

I \\\

wsi lir

_w rzeczach publicznych. W czwartej A,„. /vtej orientacji " >    . podnosił, że tym. którzy _ma.

„,(> o    -¹' "h"_<    i. R/ec/ypospolitej, nie wystarczy

•cm z_a.ś funkcji _Pan;

stwow\en.powuuu ..............^nl'- ^I.\lko zasiadaj

_w ^,eie, lecz również przebywać w najbliższym :;, _.I . .... <»nowiłobv pewnego rodzaju suroeai

„UIWICC    ........

kior/> najlepiej są przygotowani do pełnienia siwowyJi. powinni /daniem Frycza

- ——• .UniNm \w

_l4 decydować o to- _własnvm zagonie". Uczeni zai .umieć ^^s^tr«rXeotowuni do pełnienia funk™ -

otoczę.

filozofów".

Nie więc dziwnego, że O poprawie zawiera wiele myśli o foli i zadaniach nauki i uczonych, które na owe czasy by h /dumiew ająco śmiałe. Stosunkowo najwięcej znajdziemy ich oczy wiście w księdze O szkole, choć już w swoich najwcześniejszych pismach (np. w Mowie Prawdomówcy) akcentował Frycz konieczność wykorzystania wiedzy ludzi nauki w sprawach państwowych. Wskazując czytelnikom. gdzie należy szukać sposobów uzdrowienia stosunków \s państwie, podkreślał, że właśnie szkoły kształcą ludzi u naukach najbardziej potrzebnych do prowadzenia spraw publicznych.

Zarówno w księdze O szkole, jak i w innych księgach swego dzieła podkreślał Frycz wartość nauki. Uważał, że właśnie przygotowanie naukowe powinno stanowić podstawę przy doborze ludzi, którym powierza się zarówno urzędy świeckie, jak i funkcje kościelne. Wychodząc z tych założeń Frycz w swojej księdze O Kościele występuje przeciw ko mianow aniu na wysokie stanowiska „tępaków i głupców”.

Rola nauki jest - rzecz jasna - tym większa, im wyższych kwalifikacji wymaga pełnienie danego urzędu. Na pierw szy plan wysunęła się w O popraw ie rola uczonych--prawników, a w szczególności członków projektowanego ,owi prawniczemu w administracji państwowej ^w'

na podkreślenie, w.*»ła * _ona bow.cm z tcnSSo wzmocnienia władzy królewskiej, która opieraj _na sprawnym aparacie administracyjnym - byłaby Schedo przekształcenia państwa stanowego w silną scentralizowa-_ną monarchię. Monarcha bowiem, dzięki uzależnionym od siebie organom mógłby przeprowadzić szereg gruntownych reform wojskowych, skarbowych, oświatowych itp.

Rola Frycza w populary zowaniu tego rodzaju poglądów w środowisku tzw. „szlacheckiej inteligencji" widoczna jest zwłaszcza tam, gdzie radykalne elementy jego myśli nie ukrywają się przed nami poza zasłoną uświęconych form i udzie właśnie konserwatyzm bierze on za bezpośredni cel swych ataków. Z tego punktu widzenia, sięgając do samej istoty koncepcji przebudowy państwa i prawa, nietrudno zauważyć, że niemal wszystkie dzieła jego życia są w zasadzie głęboko antykonserwatywne. Z pism Frycza przebija wyraźnie przekonanie, że to. co przestarzałe i bezuży teczne, musi ulec w walce z nowym.

Stąd atakował głównie popularny wśród konserwatywnej szlachty pogląd, że podstawą postępowania jest „obyczaj przodków”, to jest wzorowanie się na tradycją uświęconych zwyczajach, mających pełnić funkcję przewo ni ka szlacheckiego poczucia dobra i słuszności. Na^llra ciągle powoływał się obóz egzekucyjny, podkres ^aJ^ lc, że dąży jedynie do „egzekucji , czyli    .

w praktyce dawnych praw i przywilejów nada^c^ k°m, co miało zjednać poparcie szerokie \vzc&