W suchej masie brukwi dominują bezazotowe związki wyciągowe, w tym cukier (tab. 5.1), występujący głównie w formie glukozy. Jej wartość odżywcza nie jest duża. Brukiew zawiera także witaminę C (25—30 mg w 100 g świeżej masy), niewielką ilość witamin Bi i B2 oraz sole mineralne. Podobnie jak inne gatunki z rodziny krzyżowych brukiew odznacza się zawartością znacznych ilości glukozy-nolanów. W związkach tych składniki niecukrowe mogą być trujące, dlatego spożywanie dużych ilości warzyw krzyżowych może powodować powiększenie tarczycy u ludzi, a u zwierząt powstawanie tzw. wola kapuścianego (Kozłowska, 1971).
Tabela 5.1. Skład chemiczny (%) korzeni brukwi (Trzebiński i Radzimowski, 1964)
Woda |
Sucha masa |
Beazotowe związki wyciągowe |
Cukier ogólny |
Włókno surowe |
Tłuszcz surowy |
Białko ogólne |
Popiół surowy |
89,7 |
10,3 |
7,7 |
5,0 |
1,0 |
0,2 |
0,7 |
0,8 |
Brukiew (Brassica napus L. var. rapifera Metzg.) należy do rodzaju kapusta (Brassica) z rodziny kapustne (Brassicaceae). Znane są dwie pododmiany botaniczne tej rośliny - o miąższu białym i żółtym.
[Brukiew jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wegetacji tworzy mniej lub bardziej rozrośnięte zgrubienie, zwane korzeniem spichrzowym, kształtu owalnego, kulistego lub cylindrycznego, o różnym stopniu spłaszczenia. Korzeń spichrzowy powstaje z rozrośniętej części skróconego pędu, z łodyżki podliścieniowej (hypo-kotylu) i górnej części korzenia właściwego (rys. 5.1). Plon korzeni zależy od długości okresu wegetacji. Największe plony, 60-100 t/ha świeżej masy korzeni, wydaje brukiew uprawiana w plonie głównym, z siewu bezpośredniego, nieprzesa-dzana. Okres wegetacji wynosi wtedy około 180 dni. Uprawiana z rozsady w plonie wtóiym daje plony korzeni 25-60 t/ha podczas okresu wegetacji trwającego około 120 dni. Brukiew jako roślina wczesnego międzyplonu ścierniskowego dostarcza około 15-25 t/ha korzeni, gdy okres wegetacji wynosi 90-120 dni.
W drugim roku wegetacji, po wysadzeniu sadzonek do gleby, odrasta rozeta liści, a po niedługim czasie tworzą się liczne pędy wysokości 80-170 cm, kruche i łamliwe, silniej ulistnione w dolnej części. Na pędach są osadzone liczne kwiaty. Kwiatostanem jest grono. Kwitnienie roślin rozpoczyna się po 35-40 dniach od