DSCF6736

442 Robert Adam: portyk południowej fasady Stowe Mouse (1771, ob. szkoła), Buckinghamshire

Anty kamerę cechuje neoantyczne bogactwo przypominające twórczość Pirra Ligoria, którego wystawne Casino Piusa IV w ogrodach watykańskich było ulubionym dziełem Adama. Niezwykłe jest to, gdy sobie uświadomimy, że lśniąca polichromia eklektycznego wnętrza Adama - jednego z najwspanialszych, jakie powstały w ówczesnej Europie — stanowiła oprawę dla „służby bez liberii i... dla dostawców", w odróżnieniu od westybulu, który był dla służby w liberii. Wprowadzenie dzwonka uruchamianego sznurkiem miało wkióto? uczynić zbędnymi publiczne poczekalnie dla służby samym sercu domu i spowodowało także stopniowe zani-

■    , ji;.‘ w domach szlachty. Bezpośrednio za an-

■    V znajduje się jadalnia, gdzie Adam przynajmniej raz

wal ptzykład Francuzów, w projektach francuskich kadainie nie były specjalnie akcentowane. Adam .. -ai że jadalni i jej dekoracji należy poświęcić szczególną właśnie w Anglii, gdzie - ze względu na odmienną sy-i:iaiję polity czną - każdy mężczyzna mógł czuć się zaangażo-*ny w rządzenie krajem, a zatem był przyzwyczajony do przesiadywania za stołem po obiedzie i dyskutowania o sprawach politycznych i publicznych jeszcze długo po tym, kiedy kobiety przeniosły się do sąsiedniego salonu.

Adam zaprojektował jeszcze wiele innych wnętrz o zdumiewającym wdzięku w całej Anglii i Szkocji: w Bowood, Osterley Park, Nostell, Kenwood i Saltram w latach sześćdziesiątych, a w następnej dekadzie w Mellerstain, Alnwick, Headforl i w Newby. Jego galeria rzeźby w Newby zapowiada już powstanie muzeów w końcu XVIII i na początku XIX wieku. Duża część działalności Adama w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych polegała na przebudowie i powiększaniu istniejących domów wiejskich, co wynikało z troski jego współczesnych o to, by dotrzymać kroku zmieniającym się estetycznym i społecznym modom. Jednakże w latach siedemdziesiątych miał on okazję zaprojektować w Londynie kilka nowych domów miejskich, między innymi dom przy Saint James Square 20 i Derby House (zburzony) przy Gro-svenor Square. Pełne inwencji plany tych domów przewidywały pomieszczenia o różnych kształtach, często z apsydami czy owalne z „ekranami" z wolno stojących kolumn, wpisane w typowe dla londyńskich domów wąskie działki. W Derby House ciąg trzech salonów i przedpokoju na pierwszym piętrze, otwierających się na siebie dla ułatwienia swobodnego przechodzenia podczas przyjęć, był - jak pisał Adam -„próbą rozplanowania pomieszczeń w stylu francuskim, który [...] jest najlepiej przystosowany do wygodnego i eleganckiego życia". Jednakże ubolewał on nad tym, że brak miejsca zmusił go do umieszczenia osobnych apartamentów lorda i lady Derby odpowiednio na parterze i pierwszym piętrze, a nie na jednej kondygnacji, jak to czyniono w Paryżu.

Chociaż delikatnie malowane i pokryte lekkim stiukiem neoantyczne wnętrza, rozplanowane tak, by stwarzać efekty malowniczego poruszenia, są największym osiągnięciem Adama, potrafił on także tworzyć monumentalną architekturę, jak choćby południową fasadę Stowe House (1771), budynek Old Quad uniwersytetu w Edynburgu (1789-1793) i Gosford House w Lothian (ok. 1790-1800). Styl Adama zaznaczył się także w meblach, zwłaszcza produkowanych w znakomitym warsztacie Thomasa Chippenda-le'a (ok. 1718-1779).