DSCF6738

326 Osiemnastowieczny klasycyzm wnętrza na parterze Sprowadził przy tym portyk do poziomu podłoża, zachowując prosty stylobat, jak w greckiej świątyni. Nie prowadziły do niego zatem schody, jak w typowej świątyni rzymskiej. Umieszczenie głównych pomieszczeń na parterze pozwalało na bezpośredni z nich dostęp do ogrodu. Taki układ, z malowniczym powiązaniem domu i ogrodu, stał się popularny w okresie regencji (ok. 1790-ok. 1820).

Wroku 1761 król Jerzy 1H, którego nauczycielem architektury był Chambers, utworzył nowy urząd królewskiego architekta (Architect of Works), przyznając tę godność zarówno Chambersowi, jak i jego wielkiemu rywalowi Adamowi Odnoszący się z sympatią do francuskiej architektury Chambers entuzjastycznie zareagował na wyniesienie na to stanowisko, które przypominało urząd Pierwszego Architekta (Premier Archi tecte) króla Francji. Pragnął wypracować styl architektury użyteczności publicznej nacechowany dostojeństwem i sto-sownośdą (decorum), porównywalny z tym, jaki we Francji lansowały dynastie takich architektów, jak Gabrielowie i Mansartowie. W 1759 r. Chambers opublikował pierwszą część planowanego większego dzieła Treatiseon CmU Architec-ture (Traktatu o architekturze cywilnej), które miało wysubtelnić i ustabilizować angielski smak. Odegrał też znaczącą rolę w założeniu w 1768 r. Royal Academy of Arts (analogicznej do akademii francuskiej). Chociaż królewskich zamówień było w Anglii niewiele, jego największym osiągnięciem był urzędowy budynek Somerset House (1776-1796), wzniesiony w Londynie dla pomieszczenia ministerstw - pierwszy tego rodzaju i na taką skalę obiekt w Europie. Budowla jako całość była hołdem złożonym Palladiowi i Inigo Jonesowi, ale z dodatkiem wytwornego i znakomicie wykonanego detalu w stylu Ludwika XVI. Dramatyzm wprowadzają tu śmiałe owalne przestrzenie i półkoliste kładu schodowe, a na zewnątrz - kolumnady nad rustykowanymi arkadami, które nadają fasadzie od strony rzeki piranezjańskich cech. Somerset House - mimo ogromnych rozmiarów - potraktowany został z tak wyrafinowaną skromnością, że efekt całości nie jest tak monumentalny, jak można by oczekiwać, i budynek sprawia wrażenie nagromadzenia pomniejszych detali.

Uczeń Chambersa, James Gandon (1743-1843), dowiódł, że był zdolniejszy od swego mistrza w zakresie monumentalna architektury użyteczności publicznej. W swoim County Hall w Nottingham (1770-1772) oraz w różnych budowlach rozpoczętych w latach osiemdziesiątych w Dublinie, jak Cu-

444    Na górze. William Chambers: Casino (1758-1776) w Marino House pod Dublinem

445    Po prawej. William Chambers: Somerset House (1776--1796) w Londynie - fragment elewacji od strony Tamizy