DSCF6810

[W projekcie rogatki da ta ViHetta w Paryżu, z łat 1784 1789. Cłauda -Nicolas Ladoux posłużył się zespołem brył i form tac targniętych t antyku, jednek tostały ona prawie całkowicie pozbawiona detalu i sprowadzone do elementów geometrycznych Architektura była dla niego ciągłym poszukiwaniem ideału, który widział w klasycznych proporcjach i geometrii. ] [W opublikowanym w roku 1806 projekcie idealnego rmastt O*. tedoux rozwinął swa doświadczania z realizowane/ wcześnie/ budowy salin w Arc at Senans i uzasadnił ja w traktacie w ima związków architektury z wartościami moralnymi i reformami społecznymi Ta utopijna wiara ze rozwiązanie problemów przestrzennych poprawi sytuację gospodarczą • uzdrowi stosun* międzyludzkie, trwałe półtora stulecia /

ich sentymentalny program ma swoje źródła po obu stronach kanału La Manche. Jeden /. pierwszych, a żart żeni najsłynniejszych parków powstał w Wórlitz w latać 1769-1817 z inicjatywy księcia Franza von Dessau. \,<j całym założeniem góruje klasycy styczny pałac, wznicsio-ny w latach 1760-1773, ale obok stoi kościół w stylu gotyckim z wysoką wicią. Idee klasycyzmu i romantyzmu uzupełniają się u programie tego wielkiego, stuhektaro-wego parku. Jego motywem przewodnim jest układ wodny wyznaczony przez duże jezioro, stawy i siec kanałów. Na jeziorze znajdują się wyspy: Rousseau, Ról Blysium i Kamienna, na której sztuczny wulkan, gron Neptuna, ruiny amfiteatru i willa Hamiltona przypominają rolę, jaką brytyjski konsul w Neapolu odegra w restytucji form antycznych. Liczne pawilony są w przeważającej części utrzymane w stylu ncoklasycznym, lec wzniesiono również takie, które nawiązują do córo bardziej modnego gotyku. Charakter tego parku, pomimo licznych reminiscencji angielsko-francuskich, zapowiada już niemiecki romantyzm.

Neoklasycyzm, który wraz z ncogotykiem wpisuje się w formułę romantyzmu, często na przełomie XVIII i XIX wieku ulega w Niemczech bardziej wpływom Paryża i Londynu niż Rzymu i dla niektórych architektów jest to ważny kierunek artystycznej peregrynacji. Jednym z nich był Friedrich Gilly (1771-1800), który żył krótko, toteż jego twórczość możemy ocenić bardziej na podstawie projektów niż realizacji. Gilly nigdy nie był wc Włoszech, swą podróż artystyczną odbył do Francji i Anglii; stamtąd też pochodzą główne jego inspiracje. Projekt Teatru Narodowego w Berlinie (1798) wykazuje wpływy teatru w Bcsanęon Ledoux. Zwarta, wyraźnie odzwierciedlająca funkcje wnętrza bryła, opatrzona ciężkim, doryckim portykiem, to dzieło, tak pod względem tematu jak i formy, wprost z katalogu architektury rewolucyjnej. To samo można powiedzieć o projekcie mauzoleum Fryderyka Wielkiego (1797), które ponad dwadzieścia lat później stało się inspiracją do powstania najbardziej romantycznego projektu z „greckich" interpretacji antyku w Niemczech - projektu Walhalli kolo Ratyzbony.

Autorem był Leo von Klcnze (1784-1864), z pokolenia, które znało już Grecję z autopsji. Walhalla, starogerman-ski „pałac poległych”, stała się w projekcie Klenzego rodzajem niemieckiego panteonu narodowego i otrzymała oprawę klasyczną. Uniwersalizm form antycznych wspomaga tu, rozbudzone przez romantyzm, niemie-