DSC06764

tzw. Kartę Opolską*⁵. Zwracają uwagę również prace G. i J. Balińskich dotyczące folwarków I Infrastruktury wiejskiej** oraz publikacje K. Dubel traktujące o zabytkowych parkach podworskich*'.

Z kolei na temat Opolszczyzny ukazał się szereg opracowań wykonanych I wydanych przez Muzeum Wsi Opolskiej**, wiele można także skorzystać z opracowań M. i M. Gładyszów zajmujących się wsią śląską od czasów przedwojennych**.

Krajobrazem wiejskim Małopolski zajmował się zespól naukowy z Politechniki Krakowskiej pod kierunkiem J. Bogdanowskiego. Zaproponował on projekt standardowego opracowania problematyki ochrony wartości kulturowego krajobrazu i środowiska wykorzystywany w studium do planu i w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego⁶⁰ oraz rodzaj kart krajobrazowych wsi, które wykorzystywane były do Katalogów Form Budownictwa⁵'. Walory tradycyjnych zagród przedstawia m.in. M. Drożdż-Szczybura⁵², natomiast problematykę wsi w przyszłości poruszają M. Kowicki⁵³ i B. Gómisiewicz⁵*.

W Polsce centralnej problematyką wiejską zajmują się m.in. M. Wiśniewska⁵⁵ z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej i W. Wieczorkiewicz⁵*. Jest to kontynuacja badań nad wsią prowadzonych przez to środowisko od początku XX w.

Krajobrazem wiejskim i jego ochroną oraz kształtowaniem w Polsce północnej zajmuje się m.in. B. Lipińska z Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej⁵⁷, a w Polsce północno-wschodniej naukowcy z Politechniki Białostockiej oraz Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku⁵⁸. Bardzo ważne dla krajobrazu wiejskiego Polski północnej są publikacje istniejącej od 1990 r. Wspólnoty Kulturowej „Borussia"⁵⁹. Pokazują one nie tylko najcenniejsze elementy krajobrazu Warmii i Mazur czy cenne zrealizowane inicjatywy, ale również są próbą pokazania doświadczeń krajowych w zakresie ochrony krajobrazu wiejskiego⁶⁰.

Znaczny wkład w badania dotyczące wsi mają, szczególnie w ostatnich latach, Regionalne Ośrodki Badań i Dokumentacji Zabytków, które prowadzą studia m.in. nad układami przestrzennymi wsi, architekturą i formami zieleni.

⁴¹ Biesiekierski T., Bocheński S., Trocka-Leszczyńska E., Wiatrzyk S., Żabiński R., 1998. Architektoniczne kształtowanie krajobrazu ziemi opolskiej Karta Opolska. Municipum, Warszawa.

⁴⁴ W opracowaniach można znaleźć metody inwentaryzacji dóbr kultury materialnej niebędących dziełami sztuki, np. Balińska G.. Baliński J., 2003. Młyny Ziemi Łomżyńskiej. Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

⁴⁷ Zob. m.in. Dubel K., 1998. Parki podworskie w województwie opolskim. Stowarzyszenie Opolskie Centrum Edukacji Ekologicznej, Opole; Dubel K.. Głowacki M., Juszczynowska-Piec żonka M., Spałek K., Wrona A., 1999. Parki podworskie w województwie śląskim. Opolskie Centrum Edukacji Ekologicznej, Opole.

⁴¹ Zob. m.in. Gil E., 1967. Spichlerze Opolszczyzny. Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu-Bierkowicach, WAG, PSP, Kraków; Gil E., 1985. Z badań muzeum wsi opolskiej nad drewnianym budownictwem ludowym Opolszczyzny. Opolski Rocznik Muzealny, t. VIII, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole.

⁴* Gładyszowa M., 1978. Górnośląskie budownictwo ludowe. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław; Gładysz M., 1938. Zdobnictwo metalowe na Śląsku. Polska Akademia Umiejętności, Kraków.

³⁰ Metoda ta została zaprezentowana m.in. [w:] Bogdanowski J., 1996. Projekt standardowego opracowania problematyki ochrony wartości kulturowego krajobrazu i środowiska (w studium do planu i w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego). Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Narodowa Instytucja Kultury, Studia i materiały, „Krajobrazy” 12(24), Warszawa.

⁵¹ Bogdanowski J., Grudniewicz D., 1993-1994. Uproszczona Karta Krajobrazowa Wsi dla Katalogu Form Budownictwa. „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, T. XXVI, 59-70.

² Zob. m.in. Drożdż-Szczybura M., 2000. Zagroda okólna jako jedna zform przestrzennych tradycyjnej zagrody wiejskiej. Monografia 273, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków

” Zob. m.in. Kowicki M., 1997. Wieś przyszłości jako alternatywa osadnicza miasta. Monografia 222. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków; Kowicki M., 2003/2004. Współczesna agora. Wybrane problemy kształtowania ośrodków usługowych dla małych społeczności lokalnych. Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków.

⁵⁴    Gómisiewicz B., 1999. Geneza, rozwój i prognozowanie wiejskich. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków; Gómisiewicz B.. 1999. Uwagi na temat zasad kształtowania architektury wiejskiej. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej. Kraków.

⁵⁵    Zob. m.in. Wiśniewska M., 1984. Planowanie osiedli wiejskich. Arkady, Warszawa; Wiśniewska M., 1999. Osadnictwo wiejskie. Oficyna Wydaw nicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.

⁵⁴ Wieczorkiewicz W., 1995. Planowanie przestrzenne.... op. cit.

⁵⁷ Lipińska B., 2002. Kultura użytkowania przestrzeni - problem degradacji wizualnej krajobrazu wsi, [w:] Obszary wiejskie - problemy, projekty, wizje. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Poznań, 45-55; Lipińska B.. 2003. Kultura użytkowania przestrzeni - degradacja krajobrazu wiejskiego, www.pg.gda.pl/architektura/eiirarc/pdf/polska/degradacja.pdf.

” Zob. m.in. Czarnecki W.. 2004. Podstawy ruralislyki z elementami budownictwa wiejskiego. WSFiZ w Białymstoku, Białystok; Żarnowiecka J.C.. 2004. Przestrzeń informatyczna i architektura regionalna. Wydawnictwo Politechniki Białostockiej. Białystok.

” Zob. m.in. Bartoś M., Zalewska B.. 2003. Architektura |v krajobrazie wiejskim Warmii i Mazur. Borussia, Olsztyn; Liżcwska I.. 2007. Tradycyjne budownictwo wiejskie na Warmii i Mazurach. Borussia, Olsztyn.

⁴⁴ Liżewska I.. Knercer W., 2003. Zachowane - ocalone? O krajobrazie kulturowym i sposobach jego kształtowania. Borussia, Olsztyn.

23