DSC07067

życia człowieka ciągle następują zmiany, czasem gwałtowne, czasem niedostrzegalne Wydarzenia historyczne w mniejszym lub większym stopniu pozostawiają ślad w otoczeniu zapisują się w krajobrazie. Suma tych zdarzeń, tych zapisów, stanowi o tradycji danego miejsca, o tym, jak jest postrzegane I zapamiętywane, jak odczytywane są te ślady historii. Wymaga to jednak wnikliwej uwagi. Uważnie zatem należy rozpoznać stan Istniejący, określić powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami składowymi badanej przestrzeni, zauważyć jej wyróżniki, znaleźć te wartości, na których będzie budowany cały przyszły program Jej rozwoju.

Niezbędne staje się wykonanie bardzo szczegółowej Inwentaryzacji urbanistycznej każdej miejscowości, w trakcie której istnieje bezpośredni kontakt z przestrzenią, można ją zobaczyć, .dotknąć' wszystkimi zmysłami, a nawet poczuć. Jest to niezbędny element w pracy projektowej dający gwarancję tego. że postawione wnioski wypływające z przeprowadzonych analiz zebranych danych pozwolą podjąć prawidłowe decyzje w zakresie prowadzonych przekształceń i zmian w otoczeniu. Przy takim sposobie postępowania z jednej strony ugruntowana zostaje słuszność przyjętych rozwiązań, z drugiej następuje podporządkowanie się prawom natury, które są poznawane i opisywane. Należy mieć na uwadze to, że kształtowana jest przestrzeń wsi, w której środowisko przyrodnicze staje się elementem najważniejszym, stanowiącym o jej istocie, a podjęte decyzje mają wpływ na powstający krajobraz.

Stąd, w trakcie wykonywania planów rozwoju miejscowości tak ważną rolę odgrywały wyjazdy terenowe pracowników naukowych, koordynatorów projektów i studentów. Oprócz poznawania wsi, zbierania danych, zapoznawania się z dokumentami planistycznymi istniała możliwość bezpośredniego kontaktu ze sobą wszystkich zainteresowanych stron: naukowców, studentów, mieszkańców wsi oraz pracowników urzędów gmin. Wymiana doświadczeń, zgłaszanie wniosków i uwag. dzielenie się spostrzeżeniami i posiadanymi informacjami, samo zainteresowanie mieszkańców prowadzonymi pracami dawały gwarancję wciągnięcia ich w proces projektowy. Oprócz tego przeprowadzane zebrania wiejskie, na których zapoznawano mieszkańców wsi z postępem prac i końcowym opracowaniem, dawały możliwość podnoszenia poziomu wiedzy i świadomość społecznej w zakresie ochrony posiadanych zasobów kulturowych i przyrodniczych. Należy podkreślić, że ważną rolę w tego typu projektowaniu odgrywają konsultacje społeczne. Zaprezentowanie dobrych i złych stron miejscowości oraz pokazanie możliwości prawidłowego jej rozwoju pozwalają mieć nadzieję, że pomysł zostanie w pełni zaakceptowany i zrealizowany. Jest to też sposób na to, aby przekonać i zachęcić samych mieszkańców do prawidłowego kształtowania krajobrazu, w tym i swojego otoczenia, tak aby wprowadzając nowe elementy, nie burzyć istniejącego ładu, uszanować formowaną przez wieki przestrzeń, zachować tradycję miejsca ze wszelkimi jego atrybutami.

Ważnym elementem w prowadzonych pracach był walor edukacyjny realizowany przez studentów, którzy, oprócz zbierania niezbędnych danych i informacji, uczyli się prowadzenia rozmów, negocjowania i prezentowania uzyskanych wyników. Bezpośredni kontakt z odbiorcą pomysłów (projektów), w tym przypadku odbiorcą bardzo krytycznym, bo żywo zainteresowanym skutkami ich realizacji (mieszkańcy wsi), powodował u nich wzrost poczucia odpowiedzialności za podjęte decyzje zawarte w projektach. Obserwacja życia wiejskiego, szczególnych powiązań człowieka z przyrodą, docieranie do podstaw formy i przestrzennych relacji pomiędzy składowymi analizowanej przestrzeni pozwalały w większym stopniu rozwijać w sobie zmysł spostrzegawczości i wrażliwości. Jednocześnie, zarówno pracownicy uczelni, jak i studenci mieli możliwość, w sposób bezpośredni, łączyć naukę z praktyką, szybko weryfikować zasadność i poprawność zastosowanych metod, jak i proponowanych rozwiązań.

Biorąc pod uwagę złożoność materii oraz ilość problemów, którymi należy się zająć w ramach Programu Odnowy Wsi, trzeba zwrócić szczególną uwagę na to, aby inicjatywa oddolna wypływająca od samych mieszkańców była równolegle wspomagana poprzez wyspecjalizowane biura bądź zespoły projektowe. Muszą to być jednostki dobrze znające specyfikę wsi. jak i mające doświadczenie w tym zakresie. Kreowanie nowego wizerunku przestrzeni, szczególnie wiejskiej, to ogromna odpowiedzialność, bo przecież nie można bezkarnie, bez znajomości rzeczy, planować krajobrazu i psuć w nim tego, co jest piękne, doprowadzając do degradacji wartości, szczególnie estetycznych - stąd nieodzowne jest posiadanie szerokiej i gruntownej wiedzy na ten temat

Należy unikać realizacji projektów, które są wynikiem spontanicznych działań, gdzie nie ma nadzoru osoby mającej rozeznanie w zakresie planowania ruralistycznego oraz zasad obowiązujących przy realizacji Programu Odnowy Wsi. Podstawą każdej ingerencji w przestrzeń powinien być dokument, który w sposób całościowy opisuje wieś i daje podstawę do wydzielenia zadań