28 (353)

•Gould -dorosłość zajmuje najdłuższy okres życia człowieka i obfituje w tzw. zdarzenia krytyczne, zmiany rozwojowe tego okresu są głębokie i charakteryzują się aktywnością i systematycznością większą niż zmiany rozwojowe dzieciństwa    '

•    w ostatnich latach dominują paradygmaty kontekstualistyczno-dialekyczne i systemowe

•    powstały tez koncepcje badające związek rozwoju jednostki i procesów przemian kulturowo-historycznych, np. Ogólny Model Rozwojowy Schaie a- zakłada, że zróżnicowanie międzypokoleniowe biegu życia nakłada się na zmiany psychiczne będące funkcja wieku życia, tworząc łącznie obraz zmian rozwojowych jednostek danej kohorty: wiekowej-

W ujmowaniu zmian rozwojowych psychiki w ciągu życia wyróżniamy trzy charakterystyczne modele teoretyczne:

* model stabilności <właściwości zachowania człowieka dorosłego są stale>

♦model zmian uporządkowanych w czasie <ciąg zmian w określonej kolejności>

•model aleatoryczny in.dialektyczny <rozwój jest wypadkow ą interakcji zdarzeń życiowych zw. z wiekiem jednostki rozwojem historycznym i innymi pozanormatywnymi zdarzeniami>

NAJWAŻNIEJSZE KONCEPCJE

1.    Psychoanalityczne- paradygmat psychodynamiczny.

2.    Behawiorystyczne- model teoretyczny organizmu reaktywnego i zmian wskutek uczenia się.

3.    kognitywne- paradygmat strukturałistyczny.

4.    Kulturowo-historyczne- filozofia antropologii kulturowej.

5.    Dialektyczne- rozwój jako wypadkowa interakcji czynników’^wevv-1zew.

6.    Humanistyczne- rozwój jako proces samorealiz2qi. ■

7.    Kompleksowe, eklektyczne -próba scalenia wyników badań ujęć biologicznych, społecznych i psychologicznych aspektów życia.

ri-    JWSJ—~    ••• - '    ». - • - •    •>—

.....    "    raf:.:..r-    v’vl    -.-i-    •'

Ad.l. PSYCHOANALITYCZNE: -Freud- libido we wczesnym dzieciństwie, kształtowanie trzech warstw osobowości- ego, id, superego przez pierwsze

-Jung- celem życia i rozwoju człowieka jest stać się ludzkim, osiągnąć podstawowe wartości humanistyczne.

_ Organizowanie spójnej, zintegrowanej, całości to proces indywiduacji, który zaczyna się w wieku 40 lal

Indywiduacja wymaga:

-osiągnięcia swobody w relacjach między świadomą i podświadomą sferą życia, -opanowania kultury by samodzielnie poruszać się w świecie -osiągnięcia określonego miejsca w świecie i postawy wobec niego

KŻ‘a'-ń*• - • '■ih~'ścz~“*'«    ’• ■'

STr¹-.: .    ~ -zdolności do autorefleksji    •    - *7?

.    ■ -    --►,‘>yra*5— -- ' - y-żży.1

¹    -uwolmemaspodpresuoopędów^5S?ż-.

-Erikson- rozwój psychoseksualny, wyznaczony przez biologiczne czynniki popędowe oraz czymniki społeczne.,,: Najwazmejszy‘aspekt‘tó rożwófegó; jego zdolność cio przezwyciężania kryzysów, każdy okres rozwoju ma swój tnarakt ery styczny¹ typ konfliktu wewnętrznego f kryzy s: Podstawą teorii"jest' zasada^pigeńezyywsżystko^ co wzi na;swp^plmąiodstawowyyz którego wyrastają poszczególne części-.To.tęona rozwoju psy^osĘołe^egOKSŻćż

•ąęjjwsli-