DSCN0492

16 I. Wprowadzenie

16 I. Wprowadzenie

kąter i IJb) 4

przeć

zasi os W

ne - r kolo i* zai k< > Pa W osi kó m prędk<»

HI

obrotj K

20

- przekładnie planetarne, zwane też obiegowymi, utworzone z kół walcowych, rzadziej stożkowych, przy czym osie niektórych kół, zwanych kołami obiegowymi (satelitami!, są ruchome, wykonują mianowicie ruch okrężny względem osi central* nej irys. 1.91:

Rys. 1.9. Przekładnia planetarna

— przekładnie specjalne, utworzone z kół zębatych niekołowych, np. eliptycznych (rys, 1.10).

Rys. 1.10. Przekładnia utworzona z kół zębatych eliptycznych

Kierui

zaznać

trznegi i nie ozi tyczny!

parnię

wyma

Jo

przckl

jedno przek szc

Objaśnimy tu jeszcze pochodzenie nazwy kół hiperboloidalnych. Wywodzi się ona od hiperboloidy, tj. geometrycznej bryły obrotowej o powierzchni prostokreśl-nej (rys. I.lla), która stanowi podstawę teoretycznego kształtu kół hiperboloidalnych. Na rysunku 1.1 lb przedstawiono dwie sprzężone hiperboloidy, stykające się wzdłuż ich wspólnej tworzącej r. Obie hiperboloidy są utworzone przez obrót tej wspólnej tworzącej, raz wokół osi /, a raz wokół osi 2. Odpowiednie wycinki hiperboloid przedstawiono jako współpracujące pary kół zębatych hiperboloidalnych'. z, i oraz z', i z'₂. W praktycznych rozwiązaniach przekładni hiperboloidalnych często upraszczamy geometryczną postać kół, zastępując jedno lub oba koła z\ i z\ o kształcie globoidalnym kolami stożkowymi o zębach śrubowych łub lukowych i wtedy nazywamy je kolami hipoidalnymi, a samą przekładnię — przekładnią hipoidalną.

Rys. I.ll. Hiperboloidy sprzężone (opis w tekście)

Podobnie, w praktycznej realizacji przekładni śrubowej koła z, i z₂ z rys. I.llb, wycięte w miejscu przewężenia (szyjki) hiperbołoid, zastąpione zostają kołami walcowymi o zębach skośnych (śrubowych).

Inne rodzaje kół i przekładni zębatych można też uznać za wywodzące się ze szczególnych przypadków hiperbołoid sprzężonych. Przy prostym kącie między osiami E = 90° kola z_x i z₂ utworzą przekładnię ślimakową. Jeśli kołu z, nadamy kształt ślimaka walcowego, to będziemy mieli przekładnię ślimakową walcową. Jeśli oba koła z_x i z₂ zachowają kształty globoidalne, to otrzymamy przekładnię ślimakową globoidalną.

W skrajnych przypadkach, gdy odległość osi n®0, koła z', i z'₂ stają się kołami stożkowymi, gdy zaś kąt E = 0 (osie równoległe), oba koła stają się kołami walcowymi.

1.3. Warunek stałości przełożenia

Sprzężenie ruchowe dwóch kół zębatych walcowych odbywa się dzięki odpowiednio ukształtowanym zębom, równomiernie rozmieszczonym na obwodzie walców. Zęby obu kół współpracują ze sobą na powierzchniach bocznych, których kształt musi być tak dobrany, aby w każdej chwili zapewnić stałe przełożenie kinematyczne i = w,/«₂.