DSCN1656

63

Ryuwck 14&. Schemat sekwencji krystalizacgi eutektyki cementytową (y + Pe_aC® — ledeburyt) [13]

13.14. Segregacja stopów

W stopach o składzie odmiennym od cutcktyczncgo krzepnięcie eutektyki jest poprzedzone wydzielaniem faz pierwotnych. W przypadku żeliwa pod-eutektycznego jest nimi austenit, a w żeliwie nadcutektycznym grafit albo cementyt pierwszorzędowy.

Krzepnięcie stopów w zakresie temperatury, np. staliwa albo żeliwa pod-lub nadeutektycznego, wiąże się nieodłącznie z. transportem składników przed frontem krystalizacji. Wynika to z faktu, iż skład fazy stałej różni się od składu cieczy. Zjawisko takie nosi nazwę segregacji (likwacji) oznaczającej niejednorodność chemiczną tworzyw metalowych (stopów) w stanie stałym. Zakres segregacji w odlewie zależy od trzech grup czynników [6J

•    cech termodynamicznych stopu,

•    kinetyki procesów cieplnych oraz transportu masy (dyfuzji) podczas krzepnięcia stopu,

•    kształtu powierzchni międzyfazowej faza stała-ciccz.

Należy podkreślić, że największy wpływ na zjawisko segregacji ma zakres temperatury krzepnięcia wyznaczony liniami likwidus i solidus. Skłonność do segregacji jest tym większa, im większy jest zakres krzepnięcia, a wynika to z faktu, że w tym przypadku skład chemiczny fazy stałej istotnie różni się od składu chemicznego cieczy. Drugim ważnym czynnikiem jest szybkość krzepnięcia i stygnięcia stopu. Im wolniejsze krzepnięcie i stygnięcie stopu (dłuższy czas oddziaływania wysokiej temperatury), tym większa szansa na wyrównanie - ujednorodnienie składu stopu.

Zależnie od zasięgu rozróżniamy mokro- i mikrosegregacjf. Pierwsza z nich rozciąga się w zakresie od 1 cm do 1 m i praktycznie nie może być zlikwidowana