DSCN1667

16 Antywartości

Antywartości, zob. wartość.

Apatia, zob. deprywacja.

Architektura społeczna, zob. socjo-technika.

Argot, słownictwo i zwroty językowe charakterystyczne dla różnych grup i kategorii społecznych (często zawodowych, hobbystycznych, pokoleniowych, ale także przestępczych, miejskich czy środowiska narkomanów), które wyodrębniają się w ramach zbiorowości narodowej w wyniku posiadania swoistej subkultury. Argot jest istotnym elementem tego wyodrębnienia: szereg określeń jest niezrozumiałych dla autsajderów, tym samym są one ważnym czynnikiem wzmacniającym więź między wtajemniczonymi.

Niezwykle rozbudowana jest np. gwara uczniowska; zasób słownictwa i wyrażeń tej gwary, funkcjonującej w Polsce w końcu lat osiemdziesiątych, zawiera się na 358 stronicach słownika autorstwa K. Czarneckiej i H. Zgółkowej [1991]. Nauczyciele i uczniowie są tam określani na tysiąc (!) sposobów. Na przykład, nauczycielka fizyki to „Babcia Grawitacja’', nauczyciel chemii to „Tlenek Mądrości”, nauczycielka przysposobienia obronnego bywa zaś nazywana „Torpedą”. Nauczyciel może być określany jako „Kondor”, „Elektroniczny morderca” czy też „Papa Smerf”; dyrektor szkoły to „Rambo”, „Monte Christo” lub „Pingwin”. Sama zaś szkoła może być „wesołym pensjonatem”, „fabryką małp” lub „rozlewnią oleju do głów”, natomiast uczniowie to m.in. „Adaptery",,.Ziółka”, „Bełkoty”, „Plamy" lub „Kurczaki”. W słowniku znajduje się prawie dwieście określeń (wyzwisk) mających zastosowanie w sytuacjach konfliktowych, gwarowe nazwy ocen, a także określenia wielu sytuacji i czynności zarówno szkolnych, jak i pozaszkolnych. Któż domyśliłby się, że powiedzenie „wywołać wapno na druty” oznacza przywołanie rodziców do telefonu.

Innym ciekawym przykładem argotu jer żargon „hackerów", czyli maniaków komputerowych [J. Cyran 1995]. (M.P.)

Zob. podkultura.

Literatura:

Cyran J„ 1995, Żargon komputerowych maniaków, „Fantastyka”, nr 12(159).

Czarnecka K., Zgółkowa H„ 1991, Sami gwary uczniowskiej, SAWN, Poznań, Kania S., 1995, Słownik argotyzmów, Kity Warszawa.

Artefakty, 1. Fakty pozorne, fikcyjne, nie istniejące w rzeczywistości (łac. one factum — sztucznie wytworzone). „Fakty” tego typu powstają niejednokrotnie w trakcie procesu badawczego. Najbardziej widoczne są w przypadku badań ekspeymen-talnych. gdzie w warunkach wyizolowane! bada się zachowania jednostek lub gnp Jest zrozumiałe, że zachowania te w otoczeniu naturalnym mogą przebiegać zupetoe inaczej. Dlatego wnioskowanie na podsa-wie tego sztucznie wytworzonego zespoli zjawisk o przebiegu procesów w naturalnym otoczeniu może być zawodne. Zachowanie badanych wykreowane dla potrzeb eksperymentu uznać można niekiedy a artefakty.

Innym przykładem artefaktów są odpowiedzi uzyskane w badaniach kwestionariuszowych na pytania dotyczące zagadniai dla respondentów obcych lub obojętnych Niekiedy badacz przyjmuje mikząco pe»w założenia, których respondenci nie podzielają, lecz nie mają możliwości (nie potrafią lub nie chcą) się do tego przyznać. Na podstawie uzyskanych w ten sposób danych wnioskuje się o cechach badanej rzeczywistości (w tym wypadku o poglądach i postawach jakichś środowisk), zniekształcają: w znacznym stopniu jej obraz.

Należy podkreślić, że nie zawsze odróżnienie faktów od artefaktów jest łatwe Celem stosowanych w nauce procedur poznawczych jest często świadome tworzenie konstruktów fikcyjnych (np. modele, ideall-zacje, typy idealne) oraz zniekształcanie