DSCN1695

rą T_m»0,ST, (wnyą. Mechanicznych ttop£ ne odkształcenia idu typowych stop^ >rzed pęknięciem nye się występowy znych aktywowany lia. Ewentualne p* rtałceniami trwałym) anej próbki

oczeniu temperatur) lu. Przełom próbfa anicach ziaren i bą > naprężenia prano jerotnie mniejsza m jeżyną tycb zjawiń iją się w materiale

iści cieczy, zninry-ż takiej warstewki

ormę, jak w przy-mięcia, tj. w ten-ilewu. W odlewie p mechanicznydi >rawie swobodnie iększać tak, ab) laryczny przyrost od nem u odlewu, rzyć z zależności

(1.4^

1.4. {V*prętemt*t w odlewach

Jeżeli powiększaniu się grubości (a więc i objętości) warstewek ciekłych nie będzie towarzyszyło uzupełnianie ich ciekłym metalem, tj. odpowiednie zasilanie, wówczas może dojść do utraty ciągłości rozdzielenia materiału odlewanego w miejscu takiej warstewki Po ostygnięciu i usunięciu odlewu z formy obserwuje się w nim pęknięcie, zwane pęknięciem na gorąco. W skrajnym przypadku przechodzi ono aa wskroś przekroju odlewu, co oznacza jego całkowite przełamanie.

Ze wzoru (1.46) wynikają praktyczne wnioski dotyczące warunków pojawienia się omawianych pęknięć. Po pierwsze, wystąpią one raczej w chwili, gdy liczba warstewek n będzie niewidka, a więc pod koniec krzepnięcia, czyli w miejscu najgorętszym. Na rysunku 1.81 bardziej narażoną warstewką będzie warstewka B, znajdująca się w pobliżu miejsca stanowiącego lokalny węzeł cieplny wynikły z lokalnego przegrzania naroża formy. Tego rodzaju miejsca są typowe dla występowania pęknięć na gorąco. Po drugie, skłonność do tworzenia pęknięcia będzie tym większa, im większa jest długość L tej części odlewu, w której występuje silne hamowanie skurczu.

O wystąpieniu pękania na gorąco decydują oczywiście także własności materiału: fizyczne (współczynnik a), mechaniczne (wytrzymałości cieczy, zdolność do odkształceń plastycznych i sztywność części zakrzepłej), jak również technologiczne (zdolność do zasilania) Opracowano wiele prób oceniających względną skłonność do pęknięć na gorąco poszczególnych materiałów, których opis można znaleźć m.in. w pracy [14], Na rysunku 1.82 pokazano zasadę, na której opiera się jedna z ciekawszych prób. Przedstawiony odlew wykonuje się w niepodatnej formie

Rymaek UB

Zasada jednej z prób technologicznych służących do ilościowego określania odporności na pękanie na gorąco stopów odlewniczych

dek temperatur) Łowicie załuuno-

rzepmęcia ze wanym przez font i iekie

metalowej. Zgodnie z zależnością (1.46), dłuższe ramiona będą sprzyjały tworzeniu ■ę pęknięć Po ostygnięciu odlewu sprawdza się, czy i w którym ramieniu wystąpiło pęknięcie, największa zaś długość ramienia, w którym go nie zaobserwowano, określa stopień odporności badanego stopu na pękanie na gorąco.

Pęknięcia na gorąco są groźne w formach niepodatnych, a więc przy odlewaniu stopów nieżelaznych w kokiiach i formach ciśnieniowych, ale także w odlewach staliwnych odlewanych w bardziej sztywnych formach piaskowych. Obserwuje się, że stopy o szerokim zakresie temperatury krzepnięcia są o wiele bardziej narażone na pęknięcia na gorąco niż stopy krzepnące w wąskim zakresie temperatury, np. zbliżone do eu tek tycznych.