DSCN1873

^S, 1991. 11 \ hór pism, Wyd. Znak. Kraków. Wnuk-Lipiński E.. 1996. Demokratyczna rekonstrukcja Z socjologii radykalnej zmiany społecznej, Wyd. Nauk. PWN. Warszawa. Znaniecki I-'.. 1989. Wstęp do socjologii. PWN,

Warszaw a.

Wdrukowanie roli. zob. rola społeczna.

Weryfikacja, empiryczne potwierdzenie wysuniętej hipotezy lub teorii. Przeciwień-stwem werynkacji jest falsyfikacja (czyli potwierdzenie faktów niezgodnych z dana koncepcją) lub brak weryfikacji (czyli niemożność odrzucenia koncepcji). Karl R. Popper [1977] wskazuje. Ze Żadnej hipotezy lub teorii nie można w pełni zweryfikować w sensie pozytywnym, tzn. nigdy nici ma podstaw do stwierdzenia. Ze w rzeczywistości jest tak, jak ona głosi. hdoZliwe jest tylko przyjęcie danej hipotezy (teorii) na tej podstawie, że nie udało się jej jak na razie obalić. Brak podstaw do odrzucenia teorii lub hipotezy (określany terminem corrobo-ratian lub korroboracja) to jedyny sposób

I ich weryfikacji. Hipoteza lub teoria uznawana jest za prawdziwą albo do czasu jej| obalenia przez wskazanie faktów, które ją podważają, albo do czasu wypracowania hipotezy (teorii) lepszej (tzn. bardziej precyzyjnej i (lub) ogólniejszej). IMa podstawie tych kryteriów teorią (hipotezą) naukową jest wyłącznie teoria (hipoteza) możliwa clo oba lenią tzn. taka, która nie jest ..odporna na takty”. (A.S.)

Zob. falsyfikacja. teoria odporna na Pakty.

Literatura:

Popper K K . 1977. tragika odkrycia naukowego, PWN. Warszawa.

Wichrowatoić socjotechniczna (wi-chruwatość społeczna), stan braku podatno-ki systemu sterowanego na oddziaływania (ocjotechniczne. Spowodowany jest on zmiennością lub wzajemną niezgodnością Uchodzących oddziaływań. Wichrowato^ •ocjotechniczna powstaje, gdy krzyżują się • neutralizują zabiegi różnych ośrodków kierowniczych, lub — w przypadku jednego

Wich rowatość socjotechniczna 221

ośrodka — gdy jego oddziaływania cechują się dużą zmiennością i brakiem spójności. System sterujący traci przez to możliwość realnego oddziaływania na system sterowany. Faktycznie oznacza to zmianę relacji władzy. W sytuacji wichrowatości socjotechnicznej działania podmiotu sterowanego stają się trudno przewidywalne. W przypadku gdy podmiotem tym są duZe zbiorowości, może to prowadzić do załamania dotychczasowego typu porządku społecznego.

Adam Podgóreck i. który wprowadził ten termin do socjologii na początku lat siedemdziesiątych. wskazuje, że stan wichrowatości społecznej wytworzony został w Polsce w warunkach systemu komunistycznego. „W rezultacie nieustannego nacisku wywieranego przez obcą komunistyczną ideologię i wielkie struktury, które były na tej ideologii oparte, w społeczeństwie polskim pojawiło się wiele niecodziennych zjawisk. Społeczne reakcje na normalne bodźce stały się nieprzewidywalne i chaotyczne. Zerwane zostały normalne związki między przyczyną a skutkiem, a określony czynnik społeczny mógł wywołać różnego rodzaju nieprzewidziane następstwa. (...) Lad społeczny został przy tym zniszczony nie z powodu wzrostu anomii (...). ale z powodu rosnącego przeświadczenia, że stan społecznego chaosu oferuje pewnego rodzaju bierną strategię przetrwania. W takiej sytuacji wszystkie rozporządzenia władz napotykały amorficzną, nieokreśloną, mglistą reakcję" [A. Podgóreck i 1995. s. I66-I67J.

Przezwyciężanie wichrowatości socjotechnicznej polega m.in. na uporządkowaniu procesu decyzyj nego (w tym na wyjaśnianiu podmiotowi sterowanemu przesłanek. które tkwią u podstaw zasadniczych decyzji), zneutralizowaniu oddziaływań pochodzących z innych ośrodków, wzmocnieniu władzy, zwiększeniu autorytetu środowiska decyzyjnego. (A.S.)

/ob. dymorficznoSć społeczna. m.tkiawlizm jnko syndrom zachowań, porządek społeczny,

socjotcchniku.