Fanti
4

I.j, aby wejście' do poi’tu nie będąc w głównym nurcie nie utrudniało wejścia i wyjścia taboru pływającego. Konieczne jest też zwrócenie uwagi na ruch rumowiska w zbiorniku, które może spowodować zanoszenie wejścia. Zanoszenie wejścia jako zjawisko niepożądane powinno być przez właściwe rozwiązanie wałów ochronnych i kierunku wejścia wyeliminowane lub zmniejszone.

Ujęcia wody wskazane jest sytuować powyżej wejścia do portu, jeśli znajdują się one przy tym samym brzegu co port, aby woda pobierana przez ujęcia nie była zanieczyszczona ściekami portowymi. W przypadku ;.vl unwania ujęcia na przeciwnym brzegu niż port — zanieczyszczenie wody jest mniejsze, zaś sytuowanie bliżej jazu i elektrowni zapewnia dopływ świeżej wody.

Podobnie jak wejście do portu, wlot ujęć powinien być zabezpieczony przed zanoszeniem go rumowiskiem, śryżem i krą lodową, które mogą zaminować dopływ wody lub uszkodzić konstrukcję.

U Mad stopnia wodnego wykonywanego na terenach górskich odbiega od kompozycji stopni nizinnych. Na górskich dopływach budujemy na ¹ >i;ol budowle piętrzące o wyższym spiętrzeniu, najczęściej na podłożu skalistym i w wąskich dolinach (przełomach) rzek. W naszych warunkach słupnio górskie nie mają śluz komorowych i portów, gdyż rzeki nie są żeglowne (np. Dunajec).

Różnice w kompozycji wynikają także z różnic konstrukcji głównej butlo wl i piętrzącej.

Należy w tym przypadku rozpatrywać dwie różne możliwości zależnie od sposobu wykonania głównej budowli piętrzącej. Może to być zapora z im mu lub zapora betonowa.

/.<> względu na specyfikę materiału, z którego wykonana jest zapora ziemna, nie jest wskazane, aby jej korpus przecinały urządzenia wykonano z odmiennego materiału.

Najczęściej zapora ziemna stanowi jednolitą konstrukcję, zaś wszystkie pozostałe urządzenia są tak projektowane, aby przechodziły poza korpusem zapory.

Urządzenia upustowe, na które składają się spusty i przelewy, wykonywani' są wówczas następująco:

spusty jako sztolnie obiegowe w zboczu (niekiedy stosowane są spu-sl y w korpusie zapory),

przelewy — na stoku naturalnym, odsunięte od zapory.

Wykonanie spustów w postaci sztolni obiegowych w pierwszym etapie budowy umożliwia przeprowadzenie wód budowlanych w okresie realizacji głównej części korpusu zapory. Przelewy stokowe i spusty mogą bvć sytuowane na tym samym brzegu — w tym układzie żadnych specjalnych zaleceń nie ma.

KIektrównia wodna przy zaporach ziemnych jest obiektem niezależnym. Doprowadzenia wody ze względu na to, że przewody doprowadzające znajdują się stale pod ciśnieniem, wykonywane są albo jako sztolnie ciśnieniowe, albo w specjalnych rurociągach stalowych prowadzonych w przelotowych obudowach żelbetowych, umożliwiających stałą kontrolę szczelności przewodów.

Ujęcia wody mogą być sytuowane dowolnie pod warunkiem, że nie będą zanoszone rumowiskiem oraz, gdy jest to wymagane, aby tempera-tura pobieranej wody była stała. Wiąże się to z usytuowaniem ujęć na odpowiedniej głębokości poniżej zwierciadła wody, jeśli pobór następuje bezpośrednio ze zbiornika.

W niektórych przypadkach wskazane byłoby sytuowanie ujęć wody poniżej zapory, aby wykorzystywać dodatkowo energię wody zmagazy nowanej w zbiorniku dla produkcji energii elektrycznej przed ujęciem jej z cieku.

Jednym z czynników decydujących o lokalizacji elektrowni są, pod o bnie jak przy poprzednich rozważaniach, możliwości dowozu wyposażę nia.

Zapory betonowe mogą być realizowane w dobrych warunkach geologicznych na podłożu skalistym o wytrzymałościach rzędu 6 i więcej kG/cm² i dużym lub jednakowym module sprężystości.

Im zapora betonowa ma lżejszą konstrukcję, tym jakość podłoża nura być lepsza.

Stąd przy kompozycji stopnia, którego budowla piętrząca jest zaporą betonową, należy dostosować ją do istniejących warunków geolog i czy eh i własności geotechnicznych podłoża.

Sytuowanie urządzeń przepustowych w zaporach betonowych ciężkich i półciężkich związane jest z budową odcinka nowego koryta rzeki. Spusty i przelewy usytuowane są najczęściej w najniższym miejscu doliny i najwyższych blokach zapory.

Elektrownia wodna może być usytuowana w korpusie zapory, co zna cznie obniża koszty budowy, gdyż zostają skrócone przewody doprowadzające oraz zmniejszone koszty dołu fundamentowego bloku elektrowni. Niekiedy rozwiązanie takie jest koniecznością, gdy dolina w miejscu osi zapory jest bardzo wąska.

Blok elektrowni odsunięty od zapory powinien być sytuowany możliwie blisko strefy upustowej zapory dla zmniejszenia kosztów dołu fundamentowego oraz skrócenia przewodów doprowadzających wodę zmniejsza to także wielkości strat hydraulicznych. Zwarte połączenie strefy przelewowej i odpływów wody od elektrowni zmniejsza koszt budowy kanałów odprowadzających.

Przy zaporach betonowych lekkich i łukowych wskazane jest sytuować obiekty, tak jak przy zaporach ziemnych. Inne rozwiązania, jak przelewy przez zaporę lub upusty, będą rozwiązaniami z punktu widzenia inżynierskiego raczej śmiałymi. Przy zaporach łukowych nie jest możliwe usytuowanie bloku elektrowni w zaporze.

:ti