fia 5

17.7.    Obserwowana z Ziemi tarcza Słońca ma średnicę kątową około a - 32' (trzydzieści dwie minuty kątowe). Przyjmując, że promień Słońca jest równy R = 696 tys. km, wyznacz odległość Ziemi od Słońca.

17.8.    Które zakończenie zdania jest błędne?

Na podstawie widma gwiazdy można określić jej:

a)    temperaturę;

b)    promień;

c)    prędkość ruchu;

d)    skład chemiczny.

17.9.    W tabelce zapisano alfabetycznie etapy życia gwiazdy o masie 3-8 razy większej od masy Słońca. Przyporządkuj numery kolejnym etapom tak, aby utworzyły chronologiczną całość.

Etap życia gwiazdy	Numer
czerwony olbrzym
emisja podczerwieni w wyniku kurczenia się
supernowa
synteza helu z wodoru
synteza ciężkich pierwiastków

17.10.    Przyporządkuj końcowe etapy życia gwiazd ich masom.

A) m < 1,4 M_q    B) 1,4 M_e< m< 15 M_s    C) m > 20 M₀

17.11.    Największe gwiazdy mają sto razy większą masę niż Słońce. Jaką średnicę miałaby czarna dziura o takiej masie? Masa Słońca M₀= 1,99 • 10³⁰ kg.

17.12.    Promień Słońca wynosi R = 0,7 min km. Jaka masę miałaby czarna dziura o takim promieniu? Jako jednostkę masy przyjmij masę Słońca, M_a= 1,99 ■ 10³⁰ kg.

17.13.    Sam środek naszej Galaktyki zajmuje olbrzymia czarna dziura, której średnica jest szacowana na d = 5 min km. Oblicz, ile razy masa tej czarnej dziury jest większa od masy Słońca.

17.14. Słońce składa się w przeważającej części z wodoru i helu. Które wyrażenie najlepiej oddaje proporcję tych składników w masie Słońca?

a)^

m_H

m.

b) ^H

m,

10 1 '

m,

c

d)

ni

mh "W

I'

17.15.    Który z wymienionych procesów zachodzących wewnątrz Słońcu |« najszybszy?

a)    przemieszczanie się fotonów;

b)    przemieszczanie się neutrin;

c)    przemieszczanie się materii;

d)    transport jąder helu wytwarzanych wewnątrz Słońca.

17.16.    Które terminy mogą odnosić się do budowy Słońca?

korona, pierścień, protuberancja, rektascensja, dziura, plama, gruda, chmura, obło granula, wiatr, rama

Objaśnij znaczenie wybranych terminów w astronomicznym kontekście.

17.17.    Które zdanie jest nieprawdziwe?

a)    Najmłodsze gwiazdy galaktyki tworzą zgrubienie centralne.

b)    Najmłodsze gwiazdy galaktyki znajdują się w ramionach spiralnych.

c)    Najstarsze gwiazdy galaktyki skupione są w gromadach kulistych.

d)    Najstarsze gwiazdy galaktyki mają orbity w różnie zorientowanych płas/c /y nach.

17.18.    Z jaką prędkością poruszałoby się Słońce wokół środka Galaktyki, gdyl jedynym rodzajem oddziaływania było grawitacyjne przyciąganie przez obie o masie M = 1,33 • 10ⁿ M_o, znajdujący się w centrum naszej Galaktyki? Odległo Słońca od centrum wynosi R = 30 • 10³ ly (lat świetlnych). Masę Słońca pr/yjn równą M_Q= 2 • 10³⁰ kg. Porównaj uzyskany wynik z prędkością liniową rud Słońca w Galaktyce.

17.19.    Czy na podstawie znanej wartości prędkości ruchu Słońca wokół śiorll Galaktyki, v = 250 km/s, możemy oszacować jej masę?

17.20. Galaktyka M87 w gwiazdozbiorze Panny oddala się z prędkoo v = 1260 km/s. Jaka jest jej odległość od Słońca? Stałą Hubble'a przyjn H = 30 km/s na 10⁶ lat świetlnych.

17.21.    Galaktyka M81 w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy jest odleg od Ziemi o d = 9,8 • 10⁶ ly (lat świetlnych). Wyznacz prędkość, z jaką się oddal jeśli stała Hubble'a wynosi w tym przypadku H = 22 km/s na 10^f’ lat świetlny* I

17.22.    Najbliższy (sic!) i, co za tym idzie, najjaśniejszy z obserwowany* kwazarów, oznaczony symbolem 3C273, jest położony w gwiazdozbiorze Pani w odległości d = 2 mld ly (lat świetlnych) od Słońca. Porównaj odległość kwa/ui

a)    ze średnicą naszej Galaktyki;

b)    ze średnicą Układu Słonecznego.

Przyjmując odpowiednią skalę, zaproponuj modele tych obiektów i odległo* między nimi.