Finanse p stwa Wypych8 169

nnu^umim rriinnsuwc /ano zroato mrormncji o przcasięDiorsrwic

straty nie uznawane dla celów podatkowych).

W rezultacie w konstrukcji rachunku zysków i strat wyróżnić można trzy podstawowe poziomy tworzenia wyniku finansowego: eksploatacyjny (operacyjny), finansowy oraz nadzwyczajny: suma dwóch pierwszych stanowi rezultat działalności gospodarczej. Punktem wyjścia w rachunku zysków i strat są przychody ze sprzedaży (praktycznie przychody netto ze sprzedaży, a więc nie uwzględniające podatków od wartości dodanej, akcyzowego, czy zryczałtowanego), natomiast rezultatem końcowym jest wynik finansowy netto. Rachunek zysków i strat ukazuje zatem, w jakim stopniu wynik finansów)' przedsiębiorstwa zależy od działalności operacyjnej, a w jakim warunkowany jest przez przychody i koszty finansowe, a także przez sytuacje nadzwyczajne, no i oczywiście przez obciążenia podatkiem dochodowym.

Na podstawie wzorów obligowanych przez ustawę o rachunkowości (porównaj załącznik 2) wskazać można dwa sposoby prezentacji rachunku zysków i strat: szeregowy (łańcuchowy) oraz dwustronny (scalony). Różnica między nimi dotyczy formy rozmieszczenia poszczególnych pozycji przychodów i kosztów: w rachunku szeregowym przychody i koszty uporządkowane są kolejno w jednym ciągu, natomiast w rachunku dwustronnym oddzielnie wykazuje się koszty (po lewej stronic zestawienia) i oddzielnie przychody (po prawej stronic). Schematycznie przedstawione to zostało na rysunkach 4.2. i 4.3. Wyeksponowanie na schematach (druk pogrubiony) wyniku ze sprzedaży oraz wyniku netto podkreśla znaczenie obu tych kategorii ekonomiczno-finansowych dla oceny sytuacji finansowej.

Osiąganie dodatniego wyniku ze sprzedaży oznacza, że przedsiębiorstwo jest rentowne na poziomie podstawowej działalności operacyjnej, to znaczy w działalności, do której prowadzenia zostało powołane. Produkty wytwarzane przez przedsiębiorstwo znajdują nabywców, a więc przedsiębiorstwo zajmuje określoną pozycję na rynku. Przez pryzmat zysku ze sprzedaży przedsiębiorstwo oceniane jest na zewnątrz, zwłaszcza przez dawców kapitału i kontrahentów. Natomiast wypracowanie przez przedsiębiorstwo zysku netto wskazuje, że jest ono rentowne po uwzględnieniu innych, niż podstawowa działalność operacyjna, czynników wpływających na wyniki finansowe (pozostała działalność operacyjna, przychody i koszty finansowe, straty i zyski nadzwyczajne, podatek dochodowy i inne obligatoryjne obciążenia wyniku finansowego). Jest to informacja ważna dla właścicieli (stanowi podstawę określenia stopy zwrotu z kapitału i wskazuje na możliwości wypłaty

Rysunek 4.2. Szeregowa forma prezentacji rachunku zysków i

strat

Wariant po rów n awczy

Wariant kalkulacyjny

Przychody zc sprzedaży i zrównane z nimi

Przychody zc sprzedaży towarów i produktów

I

Koszty sprzedaży towarów i produktów'

I    -

Koszty działalności operacyjnej (układ rodzajowy)

Wynik (zysk/strata) brutto na sprzedaży

Koszty sprzedaży

Koszty ogólnego zarządu

I

Wynik (zysk/strata) zc sprzedaży

I

Pozostałe przychody operacyjne

I

Pozostałe koszty operacyjne

Wynik (zysk/strata) na działalności operacyjnej

I

Przychody finansowe

Koszty finansowe

Wynik (zysk/strata) na działalności gospodarczej

Zyski nadzwyczajne

I

Straty nadzwyczajne

Wynik finansowy (zysk/strata) brutto

Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

Wynik finansowy netto - Zysk netto/strata netto

dywidend), a także dla potencjalnych inwestorów.

Niezależnie od formy prezentacji, rachunek zysków i strat może być sporządzany w wersji porównawczej oraz wersji kalkulacyjnej, co zresztą uwzględniono na prezentowanych schematach. Różnica między wariantem porównawczym i kalkulacyjnym tkwi w odmiennym sposobie rozliczania

1RQ