gady

PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNY GADÓW KRAJOWYCH

-    strunowce

-    kręgowce

-    żucliwowcc -gady

lyp: Churdala podlyp: Vertcbrala dział: Gnalhoslomata gromada: Reptilia

podgromada: Anapsida rząd: Tcstudines    -żółwie

podrzd: Cryplodira

rodzina: Emyidae ^ Emys orbicularis -żółw błotny pooiqkomadct • ^D^lCflpSicl& nad/nc\cU Lcpidosauria rząd: Squamala -luskonośne podrząd: Sauria (Lacertilia) - jaszczurki
rodzina: Anguidac Anguis fragilis	-    padalcowale -    padalec
rodzina: Laccrtidac Laccrla agilis Lacerta vivipara Laccrla viridis	-    Jaszczurkowale -    jaszczurka zwinka -jaszczurka żyworodna -jaszczurka zielona
podrząd: Scrpentcs .	-węże
rodzina: Colubridae Natrix natrbc Coronella austriaca Elaplte longissima	-    wężowate -    zaskroniec -    gniewosz plamisty -    wąż Esculapa
rodzina: Vipcridac Vipera berus	-    żinijowalc -    żmija zygzakowata

f

KLUCZ DO OZNACZANIA GADÓW POLSKI

1. Ciało pokryte twardym pancerzem, pancerz grzbietowy słabo wypukły .................................................................Żółw błotny (Emys orbiculuris)

Ubarwienie ciała ciemnobrązowe do czarnego, niekiedy z drobnymi żółtawymi plamkami. Zamieszkuje zbiorniki wody stojącej łub o niewielkim przepływie. Doskonale pływa i nurkuje. Gatunek mięsożerny. W

Polsce bardzo rzadki.

-    pancerz nic występuje........................................;.....................................2

2.Ko'ńczyny normalnie wykształcone................................3 (jaszczurki)

-    Kończyn brak...............................................................4 (pnthilcc ł węże)

3. Grzbiet ciała pokryły łuskami o podobnej wielkości. Pojedyncze postnasałc tzn. tarczka zanozdrzowa jest pojedyncza, piąta tarczka pod-szczękowa (submaxillarc) podobnej wielkości lub nieco mniejsza od poprzedzającej ją czwartej tarczki podszczękowej (rys.3) ...........................

..................................................... Jaszczurka iyworodnu (Locertn vivipura)

•Ubarwienie zmienne. Charakterystyczna jest mała klinowała głowa. Przewężenie szyjne słabo widoczne, nogi krótkie, ogon proporcjonalnie długi i masywnymi samców zgrubiały u nasady. Spód ciała nigdy nie zielony - u samców pomarańczowoczerwony, u samic zóltopomarańczowy. Młode ciemnobrązowe. Jaszczurka żyworodna dorasta maksymalnie do 18 cm. Gatunek wiłgociolubny, pospolity w całym kraju.

- Wzdłuż grzbietu około 10 rzędów węższych łusek. Postnasałc (tarczka zanozdrzowa) podzielone (z reguły występuje dwie tarczki, postna-sałne, wyjątkowo jedna), piąta tarczka podszczękowa (submaxiłłarc) znacznie (dwu łub trzykrotnie) mniejsza od poprzedzającej ją czwartej

tarczki podszczękowej (rys.4)............Juszczurka zwinka (Imcerla agilis)

Ubarwjcnic dość zmienne. U większości osobników boki ciała pokryte . dużymi, kplistymi, ciemnymi cętkami, białymi w środku. Zbudowana ma-sywnicj od żyworódki. Dorasta do większych rozmiarów - do 25 cm. Głowa duża, wysoka, przewężenie szyjne wyraźnie zaznaczpnc. Dojrzałe samce mają brzuch, boki ciała, niekiedy grzbiet i głowę zielone. Spód ciała cylrynowo-sclcdynowo-żólly do zielonego (nigdy nic pomarańczo-• woczcrwony). Gatunek sucholubny, pospolity w całym kraju.

Uwaga! Na terenie kraju możliwe jest ponadto stwierdzenie jaszczurki zielonej (Laccrla viridis). Jest to duź.a, masywna jaszczurka o prupo-1J