Image 56

Oznaczając przez DP dochód pieniężny konsumenta, przez P_x i P_y ceny dóbr X oraz Y możemy wyznaczyć linię budżetową konsumenta. Przy danej krzywej obojętności optimum konsumenta znajduje się w punkcie E. Jest to punkt, w którym stopa substytucji w jakiej konsument jest skłonny zastąpić X przez Y równa się stopie, zgodnie z którą konsument jest zdolny zastąpić X przez Y. W punkcie tym rozmiary popytu maksymalizujące korzyści z konsumpcji wynoszą odpowiednio: 0x dla dobra X oraz Oy dla dobra Y.

Przyjmijmy, że dochód konsumenta wzrasta z DP do DP_r W rezultacie linia budżetowa przesuwa się w górę. Nowy punkt optimum konsumenta E, znajduje się w punkcie styczności nowej linii budżetowej z możliwie najwyżej położoną krzywą obojętności. W punkcie E, rozmiary popytu konsumenta wynoszą 0x, dla dobra X oraz Oy, dla Y.

Ogólna zależność zmian popytu od zmian dochodu konsumenta jest następująca: w miarę wzrostu (spadku) dochodu rosną (spadają) rozmiary popytu konsumenta na dobro X i Y.

— ... , ■

Wzrost dochodu konsumenta wywołuje nie tylko wzrost popytu na dobra. Konsument przechodzący z niższego poziomu dochodu na poziom wyższy zmienia strukturę konsumpcji. W rezultacie zmian struktury konsumpcji popyt konsumenta na niektóre dobra wzrasta wraz ze wzrostem dochodu, na inne natomiast produkty popyt konsumenta spada.

DOBRA NORMALNE 1 DOBRA PODRZĘDNE

Dobra kupowane przez konsumenta można podzielić na dwie grupy w zależności od tego, jak zmienia się wielkość popytu konsumenta na dane dobro w re-

akcji na wzrost dochodu konsumenta. Biorąc pod uwagę powyższe kryterium dobra dzieli się na normalne i podrzędne.

Dobra normalne:

jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr pozostają niezmienione, wówczas wielkość popytu konsumenta na dane dobro wzrasta.

Dobra podrzędne: jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr

pozostają niezmienione, wówczas rozmiary popytu konsumenta na dane dobro zmniejszają się.

Wykres 48 przedstawia sytuację, w której optymalne rozmiary konsumpcji (popytu) dobra X i Y wzrastają w odpowiedzi na wzrost dochodu konsumenta. Oznacza to, że dobro X i dobro Y są dobrami normalnymi. W podobny sposób można przedstawić na wykresie sytuacje, w których jedno z dóbr jest dobrem normalnym, natomiast drugie jest dobrem podrzędnym.

o

y

yi

*1

X - dobro normalne Y - dobro podrzędne

Wykres 49. Dobra normalne

i podrzędne

X - dobro podrzędne Y - dobro normalne

Na wykresie 49A rozmiary konsumpcji (popytu) dobra X wzrastają (z 0x do 0x,), natomiast zmniejszają się zakupy dobra Y (z Oy do Oy^; X jest dobrem normalnym, Y jest dobrem podrzędnym.

Na wykresie 49B wielkość popytu na dobro Y rośnie natomiast ilości kupowanego dobra X zmniejszają się - Y jest dobrem normalnym, X jest dobrem podrzędnym.

W rzeczywistości gospodarczej przeważają dobra normalne natomiast dobra podrzędne są znacznie mniej liczne. Konsument, którego dochody są stosunkowo niskie konsumuje znaczne ilości wędlin i mięsa gorszego gatunku. W miarę wzrostu dochodu konsument kupuje więcej szynki czy polędwicy, natomiast

113