Image 70

Jednoczynnikowe funkcje produkcji mogą mieć następującą postać:

(2)    Q = f, (L)

(3)    Q = f₂ (K),

gdzie: L oznacza siłę roboczą, K oznacza kapitał.

W funkcji (2) wielkość produkcji zmienia się tylko w wyniku zmian liczby zatrudnionych pracowników. Rozmiary nakładów pozostałych czynników (np. kapitału rzeczowego, kapitału finansowego, ziemi itp.) nie ulegają zmianie. W przypadku funkcji (3) rozmiary produkcji zmieniają się tylko na skutek zmian nakładu kapitału, przy czym liczba pracowników, powierzchnia ziemi itp. pozostają niezmienione.

Można również przyjąć, że na zmiany wielkości produkcji wpływają zarówno zmiany czynnika siły roboczej (L) jak i czynnika kapitału (K). Otrzymujemy wówczas wieloczynnikową funkcję produkcji (w tym wypadku dwuczynnikową), którą zapiszemy następująco:

(4)    Q = f₃ (L, K).

Należy pamiętać, że funkcji produkcji jest bardzo wiele. Funkcja produkcji opisuje proces produkcyjny przedsiębiorstwa w danym momencie, o ile wytwarza ono jeden określony produkt. Wytwarzanie innych produktów charakteryzuje się innymi kombinacjami czynników, czyli innymi funkcjami produkcji.

Czynniki produkcji dzieli się na czynniki stałe i czynniki zmienne. Czynniki stałe to takie, których nakład nie ulega zmianie wraz ze zmianami rozmiarów produkcji. Czynniki, których nakłady zmieniają sie wraz ze zmianami rozmiarów produkcji nazywamy czynnikami zmiennymi.

Podział na stałe i zmienne czynniki produkcji związany jest z uwzględnieniem czasu w analizie procesu produkcyjnego. W ekonomii rozróżnienie między krótkim i długim okresem czasu nie jest związane z upływem czasu kalendarzowego.

Krótki okres czasu to taki, w którym nie zmienia się technologia produkcji.

Przedsiębiorstwo wytwarza dany produkt przy pomocy tej samej technologii niezależnie od tego, czy będzie to trwać miesiąc, rok, czy też kilka lat. W krótkim okresie czasu technologia produkcji jest dana.

Produkując np. telewizor kolorowy w oparciu o daną technologię musieliśmy ponieść nakłady na zakup konkretnej ilości maszyn i urządzeń, musieliśmy zakupić lub wydzierżawić określonej wielkości teren i wybudować na nim halę produkcyjną wraz z niezbędnymi instalacjami energetycznymi, kanalizacyjnymi itp. Wszystkie te czynniki produkcji są stałe ponieważ nie ulegają zmianie wraz ze zmianą ilości produkowanych telewizorów. Zmianie natomiast ulegają nakłady na takie czynniki jak siła robocza (ilość zatrudnionych pracowników lub ich wydajność pracy), surowce i półfabrykaty, energia itp. - są to zmienne czynniki produkcji.

W długim okresie czasu następują zmiany w technologiach produkcji wynikające z postępu technicznego. Zastosowanie nowej technologii wymaga nakładów inwestycyjnych na nowe urządzenia, maszyny, instalacje itp. Uwzględniając fakt, że postęp techniczny jest procesem ciągłym wszystkie czynniki produkcji w długim okresie czasu są czynnikami zmiennymi.

FUNKCJA PRODUKCJI W KRÓTKIM OKRESIE CZASU

Produkcja wymaga nakładu wielu różnorodnych czynników. W celu łatwiejszego zrozumienia zależności między nakładami na produkcję i osiąganymi efektami rozpoczniemy od analizy jednoczynnikowej funkcji produkcji w krótkim okresie czasu.

W funkcji jednoczynnikowej rozpatrujemy zależność między nakładem jednego czynnika zmiennego (np. czynnika pracy) a wielkością produkcji zakładając, że pozostałe czynniki (np. kapitał, ziemia itp.) są niezmienne.

Dalsze uproszczenie analizy polega na tym, że uwzględniamy tylko jeden czynnik zmienny (pracę) oraz jeden czynnik stały (kapitał). Oznacza to, iż w warunkach danej technologii produkcji (krótki okres czasu) kapitał pozostaje taki sam, a rozmiary produkcji zmieniają się jedynie w wyniku zmian w ilości zatrudnionych pracowników.

Podstawowe założenia analizy funkcji produkcji w krótkim okresie czasu są następujące:

-    istnieje tylko jeden czynnik zmienny,

-    istnieje tylko jeden czynnik stały,

-    technologia produkcji jest dana,

-    czynniki produkcji mogą łączyć się z sobą w różnych proporcjach,

-    produkt jest jednorodny.

Czynnik zmienny (np. siła robocza) może być połączony z innymi czynnikami także według stałych proporcji. Pracownik traktowany jest wówczas jako jednostka pracy, która posługuje się daną ilością maszyn i narzędzi oraz zużywa daną ilość surowców w jednostce czasu (np. w ciągu godziny). Przykładowo jednostka pracy może składać się z jednego pracownika, na którego przypada 1 maszyna i 10 kg surowca. W konsekwencji dwie jednostki pracy składają się z dwóch pracowników, z których każdy „połączony” jest z 1 maszyną i z 10 kg surowca. W tym wypadku czynnik zmienny połączony jest z innymi czynnikami w stałych proporcjach.

PRODUKT CAŁKOWITY, PRZECIĘTNY I MARGINALNY

Zgodnie z założeniem wielkość produkcji zmienia się w wyniku zmian nakładu na siłę roboczą, przy czym technologia produkcji oraz wielkość nakładu czynnika stałego pozostają niezmienione.

Produkcja jest tym większa, im więcej, ceteris paribus, zatrudniamy pracowników.

141