Image 92

Wyznaczenie kosztu marginalnego (KM) na podstawie krzywej kosztu całkowitego przebiega inaczej, aniżeli w przypadku kosztu przeciętnego.

Koszt marginalny definiowaliśmy jako przyrost kosztu całkowitego w stosunku do przyrostu produkcji: KM = AKC/AQ. Nachylenie krzywej w każdym jej punkcie równe jest Ay/Ax. Traktując przyrosty kosztów i produkcji jako nieskończenie małe możemy utożsamiać Ay z AKC a Ax z AQ. W tym znaczeniu koszt marginalny wyznaczony jest przez nachylenie linii stycznej do wybranego punktu na krzywej kosztu całkowitego.

KM = AC^A/AOO, = nachylenie linii stycznej do punktu A

Wykres 90. Geometria kosztu marginalnego

Nachylenia stycznych są coraz mniejsze aż do punktu B, który jest punktem przegięcia krzywej kosztów całkowitych. Koszt marginalny spada osiągając minimum w punkcie B, czyli przy rozmiarach produkcji 0Q₂. Następnie, nachylenia stycznych do każdego punktu powyżej B są coraz większe - koszt marginalny wzrasta wraz ze zwiększaniem produkcji poza wielkość 0Q₂. W punkcie C, który odpowiada rozmiarom produkcji 0Q₃, koszt całkowity przeciętny osiąga minimum i zrównuje się z kosztem marginalnym. Tak więc dla rozmiarów produkcji mniejszych od 0Q₃ koszt marginalny jest mniejszy od przeciętnego (KM < KPC), natomiast dla rozmiarów produkcji większych od 0Q₃ koszt marginalny jest większy od kosztu przeciętnego (KM > KPC).

Zależności między kształtowaniem się kosztów przeciętnych i marginalnych w krótkim okresie czasu możemy przedstawić wykreślając krzywe poszczególnych rodzajów kosztów na jednym wykresie.

Krzywa kosztu stałego przeciętnego (KSP) nieustannie spada, natomiast krzywa KM przecina krzywe KZP i KCP w punktach, w których te ostatnie osiągają minimum (punkty A i B). Dla jakiejkolwiek wielkości produkcji Q wysokość krzywej KCP jest sumą pionową krzywych KSP i KZP.

Najważniejsze relacje między kosztem marginalnym i kosztami przeciętnymi są następujące:

-    KM zrównuje się z KZP i KCP wówczas, kiedy te ostatnie osiągają minimum.

-    Jeżeli KM jest mniejszy od KZP i od KCP, wtedy te ostatnie zmniejszają się.

-    Jeżeli KM jest większy od KZP i od KCP, wówczas te ostatnie rosną.

-    KM i KSP nie są ze sobą powiązane.

«    - KCP = KZP + KSP. KSP zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, nato

miast KZP początkowo zmniejsza się a później rośnie. Dlatego zawsze, kiedy spadek KSP jest większy od wzrostu KZP, KCP będzie spadał.

- KZP osiąga w pewnym punkcie minimum a następnie zaczyna wzrastać. | Jeżeli wzrost KZP jest większy od spadku KSP, wtedy KCP zaczyna wzrastać, j - Z powyższych relacji wynika, że KZP osiąga minimum prędzej, aniżeli KCP.

i

Wykres 91. Krzywe kosztów przeciętnych i marginalnych

KM

Koszty

W krótkim okresie czasu produkcja odbywa się w ramach danych wielkości | zakładu produkcyjnego i technologii. Dlatego część kosztów produkcji jest stała. W długim okresie czasu powstają możliwości powiększania produkcji poprzez budowanie nowych, większych zakładów stosujących nowe technologie wytwarzania. Wymaga to zwiększania nakładów na wszystkie czynniki produkcji. W długim okresie czasu wszystkie rodzaje kosztów ulegają zmianom.

Długi okres czasu nazywany jest także horyzontem planowania. Przed producentem staje problem wyboru najkorzystniejszych rozmiarów przedsiębiorstwa, czyli zaplanowania powiększenia wielkości przedsiębiorstwa biorąc pod uwagę kształtowanie się kosztów produkcji.

Z dotychczasowej analizy kosztów wynika, że w ramach danego aparatu wytwórczego krzywa kosztów przeciętnych przybiera charakterystyczną postać

185