Image0013

przybył wieku 21 lat (1180-1181 - 576 AH) wraz z braćmi i ojcem. Tam rozpoczął studiować tradycję muzułmańską, literaturę oraz historię arabską. Z Mosulu wyjeżdżał dość często do Bagdadu, pełniąc funkcje dyplomatyczne na zlecenie kalifa An-N5sira (1180-1226). Przy sposobności zwiedził Jerozolimę oraz wiele miast syryjskich, a jego mosulski dom stał się siedzibą ludzi uczonych i otwarty nie tylko dla muzułmanów. W czasie sukcesów militarnych i politycznych Saladyna (1188-1189 - 584 AH) dołączył on do oddziałów Aymada ad-Din Zanklego biorąc czynny udział w walkach z krzyżowcami. Prawdopodobnie przed 593 AH (1196-1197) odbył pielgrzymkę do Mekki. Pod koniec życia znajdujemy kronikarza w Aleppo (1229 - 626 AH), a w roku następnym przeniósł się on do Damaszku. W miesiącu śa‘ban 630 AH (maj-czerwiec 1233) Ibn al-Atfr wyruszył po raz ostatni do Mosulu, gdzie zmarł. Jego młody przyjaciel Abu al-‘Abb3s Ahmad Ibn Hallikan (1211-1282) jeden z najwybitniejszych arabskich biografów (wafayat al-a‘yan - „Zgony słynnych ludzi”), który przybył do Aleppa i poznał Ibn al-Atlra w listopadzie 1229 roku, napisał po malał as-sair fi adab al-katib wa ai-śair (Księga przykładu powszechnego wykształcenia pisarza i poety) zostało wydane przez Bulaq Press (lub Amiriyya Press) w 1282 AH, (wydawnictwo załoZonc przez Muhammada Alcgo w roku 1820. Było to pierwsze oficjalne wydawnictwo państwowe w Egipcie), a także przez Ignaza Goldzihcra (Ignaz Ychuda Goldziher (1850-1921), węgierskiego oricntalistę pochodzenia żydowskiego. Był on jednym z twórców nowoczesnych studiów islamistycznych w Europie. Główne jego dzieło to Muhammedanische Studien, t. 1-2, Halle 1889-1890,) w Abhandlungen zur arabischen Philologie, Leiden 1896, s. 16lnn. Kitab cechuje wysoki stopień krytycyzmu wobec najstarszej literatur)' arabskiej z wczesnego okresu muzułmańskiego. Pozostawił po sobie również listy, które częściowo opublikował David Samuel Margoliouth (1858-1940) (brytyjski orientalisia pochodzenia żydowskiego, prof. uniwersytetu w Oksfordzie). Wśród wielu ważnych publikacji wspomnieć należy o Mohammed and the Kise of Islam. London 1905, a także zasłynął jako znakomity tłumacz m. in. Y3qGta (1179-1229) (mu'gam al-udaba' al-musammó bi-irśad al-arib ila ma rifat al-adib - Yaqut's Dictionary of I.earned Men, 7 vol., Lugundi Batavorum-London 1907-1926) oraz The Letters of Abu l-'Ala of Ma arrat al-Nu’man, London 1898) w On the Royał Correspondence of Diya' ad-Din al-Jazari, [w:] Actes du dixieme congres International des orientalistes, sect. 3, s. 7-21; wydanie arabskie ukazało się w Mosulu w 1982; bliższe dane bibliograficzne - Brockelmann, I, 297, 357-358; Józef Bielawski, Klasyczna literatura arabska. Zarys, Warszawa 1995, s. 168-169.

jego śmierci, zapewne zauroczony nauczycielem, że był mistrzem pierwszej rangi, znawcą sunny, historii dawnej oraz współczesnej oraz genealogii arabskiej, będąc przy tym niezwykle skromnym człowiekiem²⁰.

Dzieła

Ibn al-AlTr pozostawił po sobie trzy znane nam dzieła: al-kamil fi at-tarih_y at-tarlh al-atabika i usd al-gaba Ji ma‘rifat as-sahaba. Zajmijmy się wpierw dwoma ostatnimi.

At-tarih al-atabika, znana jako „Historia atabegów Mosulu”, miasta szczególnie bliskiego kronikarzowi. Mosul    arab. Al-Mawsil -

„punkt łączący”), to miasto leżące w północnym Iraku, położone nad Tygrysem. W 641 roku zostało zajęte przez muzułmańskiego wodza ‘Utba Ibn Farąada w trakcie wielkich podbojów w czasach kalifów prawowiernych. Odtąd odgrywało coraz ważniejszą rolę militarną i polityczną. W schyłkowym okresie rządów Umajjadów i pierwszych ²⁰ Brockclmann, I, 345-346; F. Rosenthal, Ibn al-Athir, El, III, 723-725; C. Brockclmann, Das Verhdltnis von Ibn-el-AjJrs Kamil fit-ia ri}} zu Tabaris Afjbar er rusul wal muluk, Diss., Strassburg 1890; C. J. Tomberg, Ibn-el-Athirs berdttelse om arabernas erófring af Spanien. Inbjudningsskrift till den promoiion, Lund 1865; szczegóły biograficzne oraz pełne brzmienie imienia podaję za: Ibn Khallikan’s Biographical Dictionary, translated by Baron Mac Guckin de Siane, t. II, 289, Paris 1842-1871 (reprint New York 1961; oraz wydanie przez Kitab Bhavan [Indie] w 1996, bez miejsca). „...His house then bccame a centrę of union for the leamed men of the city and for strangers. His knowlcdgc of the traditions and his acquaintance with that science in its various branches placcd him in the first rank, and his leaming as an historian of the ancicnts and modems was not less extensive; he was perfectly familiar with the genealogy of the Arabs, their adventures combats and history". To znakomite, obszerne (865 biogramów na ponad 3000 stron) dzieło biografistyki arabskiej, istna kopalnia wiedzy dla historyków, było dedykowane egipskiemu sułtanowi Bajbarsowi (1260-1277). Wydanie arabskie: Ibn Hallikin, wafąyat al-a'yan, BulSq AI-QShira 1299 AH. Tłumacz Ibn HallikSna, William baron Mac Guckin de Siane (18017-1878) był irlandzkim orientalistą i członkiem paryskiej Acadćmic des Inscriptions et Belles-Lettres Przełożył w 1863 roku na francuski Prologomcna innego wielkiego pisarza arabskiego Ibn Haldflna (1332-1406), a także prowadził poszukiwania i katalogował rękopisy arabskie z terenów Afryki; o Ibn HallikSnic zob. Brockelmann, I, 326-328; nowe wydanie arabskie w Bejrucie - Ibn Hallikan, wafayat al-a‘yón wa-anba ’ abna' az-zaman, cd. 1. * AbbSs. (b. d ]

XXV