Image (37)

ROZDZIAŁ VIII

Narzędzia badawcze. Konstrukcja i zastosowanie

„Najtrudniejsze dzieło świata od łatwego trzeba rozpocząć, a największe dokonania od drobiazgów”

Lao-cy

Zamiar zaprezentowania wzorów narzędzi badawczych jest trochę szalony. Dlatego głównie, że narzędzia badań za każdym razem buduje się dla poznania określonej konkretnej sytuacji, zjawiska czy problemu. Wszelkiego typu narzędzia werbalne, kwestionariusze, skale, arkusze są w pełni odpowiednie dla jednego i tylko dla tego właśnie przypadku na użytek którego zostały skonstruowane. Z reguły tej wyłamują się niektóre testy psychologiczne stosowane do badań pewnych zjawisk dla dużych zbiorowości i w różnym czasie; np.: testy inteligencji, dojrzałości szkolnej. Trzeba tu jednak zaraz dodać, że ich wartość leży w innych cechach, służą trochę innym celom, a walory poznawcze nie są powszechnie akceptowane.

Celem moim nie jest prezentowanie wzorów modelowych, spełniających wszelkie warunki poprawności i wolnych całkowicie od usterek. W świetle tego co powiedziałem wyżej czynność taka byłaby sprzeczna zc zdrowym rozsądkiem. Prezentowane wzory mogą służyć tylko jako zespół wskazówek i ogólnych reguł dla zbudowania potrzebnego narzędzia. Pragnę zatem zaproponować czytelnikowi kilka przykładów narzędzi badawczych, które były stosowane w konkretnych badaniach i w tych badaniach spełniły związane z nimi nadzieje czyli były trafne i rzetelne. Zawsze zatem oprócz nazwy narzędzia znajdzie czytelnik krótki opis lematu i celu badań, w których dane narzędzie zostało użyte.

135