img082

(odkażanie), w odróżnieniu od sterylizacji, nie zapewnia całkowitego usunięcia wszystkich drobnoustrojów z danego środowiska. Różnica między dezynfekcją a sterylizacją polega na rodzaju użytych środków oraz na zakresie ich działania na drobnoustroje, które są eliminowane podczas ich stosowania. Zabiegi dezynfekcyjne nie chronią środowiska przed późniejszym dostępem drobnoustrojów. Sterylizacja zapewnia ich eliminację ze środowiska na stałe. Staje się ono jałowe, czyli zupełnie pozbawione jakichkolwiek żywych mikroorganizmów. Podstawowym celem dezynfekcji jest zapobieganie epidemiom przez przecięcie dróg szerzenia się zakażeń. W praktyce zabiegi dezynfekcyjne stosuje się przede wszystkim:

•    jako ostatni etap uzdatniania wody pitnej w wodociągach miejskich i przemysłowych;

•    w celu zniszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych w ściekach pochodzących z zakładów lecznictwa zamkniętego, przed ich odprowadzeniem do miejskiej sieci kanalizacyjnej;

•    do odkażania niektórych pomieszczeń zamkniętych w całości lub tylko częściowo (odkażania podłóg, ścian lub stołów) w takich obiektach, jak: laboratoria mikrobiologiczne, sale szpitalne, apteki, hale produkcyjne w zakładach przemysłu farmaceutycznego, spożywczego;

•    do utrzymania w odpowiednim stanie higienicznym urządzeń sanitarnych, szczególnie przeznaczonych do użytku publicznego.

Działanie środków chemicznych zależy od rodzaju i wrażliwości drobnoustrojów, stężenia środka dezynfekcyjnego, czasu dezynfekcji i temperatury środowiska. Stosowane środki muszą być nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt, łatwe w użyciu, trwałe, szybko działające w rozcieńczonych roztworach, skuteczne w szerokim zakresie pH i łatwo rozpuszczalne w wodzie. Mechanizm działania poszczególnych środków dezynfekcyjnych na drobnoustroje jest różnorodny. Niektóre z nich uszkadzają struktury powierzchniowe komórek, inne powodują nieodwracalną denaturację białek komórkowych lub działają jako inhibitory hamujące czynności głównych enzymów komórkowych. Wszystkie środki dezynfekcyjne można podzielić na dwie grupy:

•    związki bakteriobójcze - wywołują takie uszkodzenia w komórkach, które prowadzą do ich śmierci;

•    związki bakteriostatyczne - powodują zahamowanie wzrostu drobnoustrojów.

Do środków dezynfekcyjnych zalicza się następujące grupy związków chemicznych: kwasy i zasady, środki utleniające, alkohole, aldehydy, związki fenolowe, czterorzędowe związki amonowe, detergenty, sole metali ciężkich.

Mikrobiologiczna ocena związków dezynfekcyjnych

Jednym z ważnych elementów w ocenie środków dezynfekcyjnych jest wyznaczenie ich spektrum działania, czyli określenie ich aktywności w stosunku do różnych grup drobnoustrojów. Drugim ważnym elementem w mikrobiologicznej ocenie środków dezynfekcyjnych, zwłaszcza środków

18