img093

174 ROZDZIAŁ 17 Stwardnienie rozsiane

Rozpoznanie

Rozpoznanie stwardnienia rozsianego wciąż opiera się przede wszystkim na tradycyjnych umiejętnościach klinicznych, takich jak zbieranie wywiadu i badanie fizykalne, dzięki którym można wykryć charakterystyczne uszkodzenia układu nerwowego, występujące przynajmniej w dwóch okolicach anatomicznych, które pojawiły się w dwóch różnych momentach. Rozpoznanie (lub jego potwierdzenie) opiera się także na następujących badaniach:

•    Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego w kierunku obecności prążków oligoklonalnych i wzmożenia produkcji immunoglobulin klasy G.

•    Badanie potencjałów wywołanych.

•    Badania neuroobrazujące, zwłaszcza MR.

Przy połączeniu wywiadu, badania fizykalnego i badań dodatkowych, SM można rozpoznać z dużym prawdopodobieństwem już we wczesnych stadiach choroby. W badaniach naukowych dowiedziono, że pacjenci chcą poznać diagnozę jak najszybciej. Ta faza opieki wciąż jest słabo zorganizowana, a w niedawno opublikowanym badaniu okazało się, że 10% pacjentów wciąż dowiaduje się o swojej chorobie przypadkiem lub w wyniku nieostrożnej uwagi:

•    Przekazanie informacji o rozpoznaniu musi odbyć się w spokojnej atmosferze, przy zapewnieniu pacjentowi i jego rodzinie wystarczającej ilości czasu na dyskusję z lekarzem i zadawanie pytań.

•    Pacjentowi należy umożliwić kolejną wizytę, tuż po pierwszej, gdy pojawią się kolejne pytania.

•    Jeżeli pacjenci wyrażą taką wolę, należy zaopatrzyć ich w odpowiednią lekturę dotyczącą SM. Bardzo przydatne materiały na temat tej choroby wydaje w Wielkiej Brytanii MS Trust i MS Society.

•    Pacjentowi należy zapewnić kontakt z lokalną grupą wsparcia, która może odgrywać rolę źródła wsparcia i porad w okresach zwiększonego stresu i lęku.

Czynniki wyzwalające i zaostrzające przebieg choroby

Ciąża

Dziewięć miesięcy ciąży jest dość bezpiecznym okresem, jeżeli chodzi o występowanie rzutów SM. Jednak obserwuje się znaczny wzrost częstości rzutów podczas pierwszych 3-6 miesięcy po urodzeniu

dziecka. Ciąża ani liczba ciąż nie wpływa na rozwijającą się niepełnosprawność. Nie ma też żadnych dowodów przemawiających za tym, że pigułki antykoncepcyjne mają jakikolwiek istotny wpływ na przebieg choroby.

Stres i zdarzenia życiowe

W piśmiennictwie znaleźć można szereg anegdotycznych doniesień opisujących związek pomiędzy emocjonalnym wstrząsem a początkiem choroby. Jednak nowsze badania wzbudziły wątpliwości co do tej zależności. Niemniej wciąż uważa się, że bardzo ważne wydarzenia życiowe, takie jak poważny wypadek samochodowy lub rozwód, mogą poprzedzać wystąpienie rzutu choroby. Wydaje się, że na ryzyko rzutu wpływa raczej jakość, a nie ilość stresujących wydarzeń. Oczywiście, im szybciej dochodzi do rzutu po stresującym zdarzeniu, tym związek między nimi jest bardziej prawdopodobny.

Infekcja, immunizacja i temperatura

Układowe infekcje mogą poprzedzać rzuty choroby, lecz niewiele faktów przemawia za tym, by miały one zapoczątkować zachorowanie. Wiadomo, że podwyższenie ciepłoty ciała, na przykład po gorącej kąpieli lub wysiłku fizycznym, może wiązać się z okresowym nasileniem objawów (zjawisko Uhthoffa). Poza kilkoma doniesieniami niewiele jest dowodów mogących potwierdzić jakikolwiek wpływ immunizacji na przebieg choroby.

Urazy i zabiegi chirurgiczne

Dane dotyczące ewentualnego wpływu urazów bądź zabiegów chirurgicznych na przebieg SM są anegdotyczne, jednak starannie opisano kilka przypadków, w których stwierdzono taki związek. Powszechnie uważa się, że:

•    Powinna istnieć bliska czasowa zależność między urazem a początkiem zaostrzenia SM, trwająca na pewno krócej niż 3 miesiące.

•    Uraz powinien obejmować ośrodkowy układ nerwowy (np. uraz czaszkowo-mózgowy u ofiary wypadku drogowego).

•    Należy zaobserwować bliski anatomiczny związek między domniemanym miejscem uszkodzenia układu nerwowego wywołanego przez SM a okolicą urazu.