img108 2

w Europie", choć można zauważyć, że w lalach osiemdziesiątych jej związki z hierarchią kościelną w ogóle, a z Watykanem w szczególności uległy osłabieniu.

Skład społeczny powodował dużąjej różnorodność i był wysoce niejednolity; podlegał przy tym także ewolucji. W latach osiemdziesiątych zmalał też odsetek robotników i rolników, a najliczniejszą grupę członków partii stanowili urzędnicy (ok. 40%). Bardzo licznie reprezentowane były gospodynie domowe (ok. 25%). Wskaźnik składu społecznego członków nie jest identyczny ze składem elektoratu. Na chadecję najliczniej glosują bowiem robotnicy i rolnicy.

Struktura organizacyjna partii była dobrze rozwinięta - nie znaczy to jednak, że mieliśmy do czynienia z partią ideologicznie i programowo scemento-waną. W łonie partii występowały różnorodne kierunki i frakcje, wskutek czego linia polityczna była zmienna, w zależności od tego, która grupa czy tendencja zyskiwała największy wpływ.

Najważniejszą cechą, godną podkreślenia z uwagi na funkcjonowanie ustroju Włoch, był fakt, że Chrześcijańska Demokracja odgrywała w państwie decydującą rolę. Było to zjawisko występujące w całym powojennym okresie. Partia ta posiadała duży, w miarę stabilny, elektorat udzielający jej poparcia, posiadała silne grupy parlamentarne w każdej z izb, z jej szeregów wywodziła się dotąd większość premierów i ministrów oraz personelu politycznego Republiki, a także władz administracji regionalnej. Z grona chadecji wywodzili się również prezydenci Republiki. Przytoczone fakty świadczą o wielkiej roli, jaką partia ta odgrywała w całym powojennym okresie Włoch.

Włoska Partia Komunistyczna - powstała w r. 1921 w wyniku rozłamu, jaki dokonał się w łonie partii socjalistycznej. W okresie faszystowskim partia działała w warunkach nielegalnych. Zapisała ona swój udział w walce z faszyzmem, w walce o niepodległość kraju i o nadanie rodzącemu się ustrojowi państwa demokratycznego charakteru. Do roku 1947 partia brała udział w rządzie i odgrywała znaczną rolę w pracach konstytuanty. Od roku 1947 permanentnie była poza rządem, wobec którego zajmowała różną postawę - od bezwzględnej z nim walki, jako najsilniejsza partia opozycyjna, aż po przyjęcie form elastycznych, uzależnionych od charakteru programu gabinetu i realizowanej przezeń polityki.

Duży spadek wpływów odnotowała partia po r. 1956 (interwencja ZSRR na Węgrzech). Najliczniejsza z zachodnioeuropejskich partii komunistycznych wyróżniała się prowadzeniem bardziej narodowej i niezależnej od Moskwy polityki. Zjawisko to narastało z biegiem czasu w sposób wyraźny i widoczny.

Partia ta szukała dla Włoch innego programu budowy ustroju socjalistycznego niż stworzony w ZSRR czy w innych państwach realnego socjalizmu. Odegrała wielką rolę w tworzeniu tzw. eurokomumzmu, czyli w poszukiwaniu modelu socjalistycznego ustroju opartego na zasadach zachodniej demokracji, z wykorzystaniem instytucji demokratycznych.

" Zob. Z. Machetski, Wiochy..., s, 327.