img215

(Sphaerotilus, Beggiatoa, Thiothrix) i grzybów (Leptomitus, Mucor) oraz bakterii spiralnych (Spirillum). Duża zawartość węglowodanów w ściekach sprzyja rozwojowi wymienionych rodzajów bakterii nitkowatych i grzybów. Nadmierny ich wzrost powoduje pęcznienie („puchnięcie”) osadu czynnego, przerywające jego kontakt z substancjami ściekowymi, wskutek czego procesy biochemiczne zostają zahamowane, a sedymentacja zawiesin jest utrudniona.

Kryteria oceny pracy osadu czynnego. Osad czynny pracuje w pierwszej fazie na zasadzie adsorpcji cząsteczek związków organicznych rozpuszczonych w wodzie i dyfuzji tych cząsteczek do wnętrza komórek. Kłaczki osadu czynnego mają tę wyższość nad innymi stałymi cząstkami, zdolnymi również do powierzchniowej adsorpcji, że aktywna powierzchnia kłaczków osadu regeneruje się, mogąc w ten sposób przyjąć następne porcje substratów, martwe zaś ciała w wodzie, jak ziarenka piasku i żwiru, są pozbawione zdolności regeneracji powierzchniowej. W celu odróżnienia zjawisk adsorpcji i dyfuzji, właściwych dla żywego osadu czynnego, nazywamy je biosorpcją. W drugiej fazie pracy osadu zanieczyszczenia zostają utlenione za pomocą enzymów drobnoustrojowych. Praca osadu czynnego powinna pozostawać pod ciągłą kontrolą fizykochemiczną, biologiczną i biochemiczną. W tym celu wykonuje się z biologicznych badań podstawowych następujące analizy:

•    określa się skład biologiczny osadu czynnego,

•    sprawdza się enzymatyczną aktywność osadu czynnego,

•    oznacza się przyrost osadu czynnego i jego indeks.

Skład biologiczny osadu czynnego określamy mikroskopowo, podając rodzaj lub gatunek występujących organizmów oraz ich liczbę oznaczoną metodą szacunkową. Czasem zachodzi potrzeba bardziej szczegółowych badań mikrobiologicznych, w celu ustalenia obecności bakterii chorobotwórczych, a nawet wirusów, oraz określenia poszczególnych grup drobnoustrojów biochemicznie czynnych, np. proteolitycznych, amonifikacyjnych.

Aktywność enzymatyczną sprawdza się, określając szybkość zarówno zużywania tlenu i utleniania substratu w wyniku odrywania się wodorów (de-hydrogenacji), jak i zanikania substratu i wydalania produktów końcowych.

Stopień uwodnienia osadu czynnego i zdolność do właściwej sedymentacji określa się za pomocą indeksu osadowego (indeksu Mohlmana):

objętość osadu • 1000 cm³ sucha pozostałość osadu w mg/1000

16.3.3. Złoża biologiczne

Złoża biologiczne są urządzeniami, które są zbudowane z materiału stałego, np. luźno ułożonego kamienia, żużlu lub koksu. Różnią się między sobą nie tylko konstrukcją i sposobem doprowadzania ścieków na wypełnienie,

140