img746

< zęśi II Kcllcksjc Icorctyc/iu* mul |ti.ii-.ivki| ubezpieczenia społecznego II

21X

Ponadto utworzono trzy fundusze rezerwowe: wspólny fundusz rezerwowy dla podfunduszy chorobowego i rentowego, fundusz rezerwowy dla podfunduszu wypadkowego oraz Fundusz Rezerwy Demograficznej dla podfunduszu emerytalnego (zob. tabela 2). \

Tabela 2. Ryzyka, składki, podfundusze i fundusze rezerwowe w ramach FUS

Ryzyka	składki	podfundu sze	fundusze rezerwowe
choroby	2,45%	chorobowy	chorobowo-rentowy fundusz rezerwowy
macierzyństwa
niezdolności do pracy	13,00%	rentowy
śmierci żywiciela
wypadku przy pracy	0,40-8,12%	wypadkowy	wypadkowy fundusz rezerwowy
starości	12,22%	emerytalny	Fundusz Rezerwy Demograficznej

Źródło: opracowanie własne.

1.1. Ryzyko choroby (aspekt przejściowej niemożności wykonywania pracy)

Ryzyko choroby, które dla gospodarstwa domowego ma - o czym była już mowa - znaczenie szczególne, może się wiązać z jakby podwójnym uszczupleniem jego zasobów i koniecznością kompensowania powstałych strat, zarówno w sytuacji: uszczerbku na zdrowiu (pokrycie kosztów usługi medycznej), jak też przejściowej niemożności wykonywania pracy (pokrycie braku wynagrodzenia lub dochodu w okresie choroby³).

W tym rozdziale interesuje nas ryzyko choroby w drugim znaczeniu, czyli przejściowej niemożności wykonywania pracy lub prowadzenia działalności⁴.

Składki w wysokości 2,45% podstawy wymiaru⁵, płacone przez pracowników⁶, tworzą wspólny fundusz „chorobowy”, z którego są wypłacane świadczenia związa-

' Można wyróżnić też inne zdarzenia losowe zrównane z przejściową niemożnością wykonywania pracy (niemożność wykonywania pracy w wyniku decyzji wydanej na podstawie przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych albo zwalczaniu gruźlicy; niemożność wykonywania pracy z powodu instytucjonalnej formy leczenia uzależnień; konieczność opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny).

⁴ Por. J. Jończyk, Prawo zabezpieczenia społecznego ..., wyd. cyt., s. 17. Zob. też komentarz do wynagrodzenia chorobowego jako „ochrony pierwotnej”, wynikającej z prawa pracy (tamże, s. 53).

' Najogólniej mówiąc jest to uzyskiwane wynagrodzenie lub dochód w ujęciu brutto.

'' W całym systemie ubezpieczeń społecznych należy odróżniać płacącego składkę i płatnika składek (przekazującego składkę na FUS).

2I‘>

ne właśnie z ryzykiem choroby, ale nie tylko (także świadczenia związane z ryzykiem macierzyństwa, zob. dalej).

1.2.    Ryzyko macierzyństwa (aspekt przejściowej niemożności wykonywania pracy)

Ryzyko macierzyństwa może się wiązać nawet z potrójnym uszczupleniem zasobów gospodarstwa domowego i koniecznością kompensowania strat. Chodzi o materialne konsekwencje:

-    zwiększenie ochrony zdrowia (pokrycie kosztów świadczeń medycznych udzielanych matce i dziecku);

-    konieczność opieki nad dzieckiem (pokrycie braku wynagrodzenia lub dochodu w okresie opiekuńczo-wychowawczym);

-    powiększenie liczby członków gospodarstwa domowego (uzupełnienie dochodów w sytuacji ich relatywnego obniżenia w przeliczeniu per capila „na głowę”).

W tym rozdziale interesuje nas ryzyko macierzyństwa w drugim znaczeniu, które wiąże się z przejściową niemożnością wykonywania pracy lub prowadzenia działalności.

Wskazane wyżej składki w wysokości 2,45% podstawy wymiaru tworzą wspólny fundusz „chorobowy”, z którego pokrywane są również koszty świadczeń związanych z ryzykiem macierzyństwa.

1.3.    Ryzyko inwalidztwa (niezdolności do pracy)

Ryzyko inwalidztwa (niezdolności do pracy) może powodować mniej lub bardziej dolegliwe uszczuplenie zasobów gospodarstwa domowego. Problemem ubezpieczeniowym jest zapewnienie stosownego kompensowania powstałych w związku z tym strat finansowych. Należy jednak zauważyć, o czym było już wcześniej, że zmieniła się nie tylko tradycyjna nazwa sytuacji utraty zdolności do wykonywania pracy zarobkowej, określanej wcześniej mianem inwalidztwa, ale i definicje szczegółowe utraty zdolności do pracy. W zasadzie chodzi jednak nadal o materialne konsekwencje:

-    częściowej niezdolność do pracy (kompensata różnicy między dotychczasowym a obecnym wynagrodzeniami);

-    całkowitej niezdolności do pracy (kompensata utraty wynagrodzenia);

-    trwałej niezdolności do pracy (kompensata straty przez czas nieokreślony);

-    okresowej niezdolności do pracy (kompensata straty przez czas określony, w związku / pomyślnymi rokowaniami odzyskania zdolności do pracy).

Interesują nas oczywiście wszystkie konsekwencje niezdolności do pracy. Składki w wysokości 1 ł% podstawy wymiaru, płacone przez pracowników (6,5%)